scheppende voeding.nl

°
door Hetty de Roo
Redactie:  Louis Arthur den Dulk
kunstzinnig houtbewerker,
gezondheidsadviseur,
voormalig  docent  drogist
en jongste zoon van de schrijfster.

contact  
mobiel +33 zes 95 85 zestig 84.
mail: louisarthur.nl (verander de a in ad)

De hier gepubliceerde inhoud, waarvan hoeganaamd niets is aangepast met uitzondering van de leesbaarheid van enkele passages veroorzaakt door wat onverzichtelijkheden, wordt thans nog bewerkt tot een betere pagina-opmaak. En nvvt aangevuld met inzicht en ervaring opdat een en ander effectiever aansluit bij deze tijd. De eerste uitgave vond plaats rond 1963. Een andere beweegreden voor bewerking is het om dit boekje zijn voormalige plaats in de top tien van de boekenlijst der Nederlandsche Vegetariersbond weer terug te geven. In hoedanigheid als redacteur of zo u wilt webmaster van deze site ben ik niet verantwoordelijk voor de inhoud van het gepubliceerde.
Opzet is een gratis openbare inzage te verstrekken zonder winstoogmerk opdat een ieder die belangstelling wil tonen om kennis te nemen van deze inhoud daar toe in de gelegenheid wordt gesteld.
Waar sprake is van verwijzing naar artikelen of merknamen die destijds in de handel waren, moet men realiseren dat deze niet allemaal meer up-date zijn.

;

Deze website is ondergebracht bij

 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

RECEPTEN en BEREIDINGSWIJZE voor NATUURLIJKE VOEDING
met
AANWIJZINGEN voor een MEER gezonde LEEFWIJZE
en voorzien van
MEDICINALE WAARDE der VOEDING  

  INHOUD

  Inleiding .................................................................................................................................... 1

   Waarom is levend voedsel zo belangrijk ..................................................................................... 3

   Ons gedrag aan tafel ................................................................................................................. 3

Hoe moeten wij ons voeden ................ .......... ......................................................................... 4

  Waarin vinden we nu de basische stoffen ..................................................................................   4

  Wat geven we de overblijvers .................................................................................................... 5

  Koffietijd ..................................................................................................................................... 5

  Ons theeuurtje ........................................................................................................................... 6

  Broodmaaltijden ......................................................................................................................... 6

  Vetten en oliën ........................................................................................................................... 7

  Vetgehalte van diverse levensmiddelen ...................................................................................... 9

  Hoofdmaaltijd ............................................................................................................................ 11

  Soepen ‑ sauzen ‑ jus ................................................................................................................ 13

  Mineralen, voedingszouten ........................................................................................................  13

  Vitamines .................................................................................................................................. 19

  Schadelijke voedingsmiddelen ...................................................................................................  26

  Geneeskracht en waarde der vruchten ...................................................................................... 28

  Medicinalewaardevan noten ..................................................................................................         31

  Recepten ..................................................................................................................................  34

  Kroketjes enz . .........................................................................................................................    45

  Slasauzen en mayonaise .........................................................................................................     47

  Toesp j i zen .............................................................................................................................  48

  Dagelijkse massage ‑ beweging enz . .....................................................................................       51

  Hoe verkrijgen wij optimale gezondheid .................................................................................... 55

Inleiding

Door cursussen en voorlichting die door heel Nederland gegeven werden, is het in de loop der jaren nodig gebleken een praktisch boekje samen te stellen om nog eens terug te kunnen lezen wat er samen besproken en geleerd werd. Allereerst zal een beknopt overzicht worden gegeven van een eenvoudige en gezonde samenstelling van ons dagelijks voedsel. Daarnaast tevens een inleiding voor een algehele levensordening, welke reeds door Hippocrates (460 - 377 jr. v.Chr.) werd geleerd aan allen die hem, ter verlichting van hun lijden en hun zieleproblemen, om raad vroegen. Het woord dat wij heden ten dage kennen als dieet is afkomstig van de oude Grieken (diaitê) en het betekent letterlijk: natuurlijke levensordening. En dat wil veel meer zeggen dan alleen maar leefregel met betrekking tot spijs en drank zoals van Dale het omschrijft. Onder diëtiek (eigenlijk: diëtetiek) behoort namelijk naast een natuurlijke voedingswijze ook een gezonde leefwijze, o.a. door waterbehandeling, massage, licht-, lucht- en zonbehandeling.  
Om gezond te worden en te blijven is het dus nodig een natuurlijke voeding te gebruiken, en moeten we leven volgens de natuurwetten. Deze wetten verwennen ons niet maar zij harden ons, zodat onze weerstandskracht verhoogd wordt, en wij immuun woorden voor ziekten, kouvatten, bacteriën en infecties. Want zelfs de beste voedingsleer kan zonder stimulering der afweerreflexen en der levenskracht het weerstandsvermogen geenszins verhogen en versterken, ons voor ziekten behoeden, als wij niet tevens goed leren ademen en minstens eens per dag een wandeling maken in de frisse lucht en ook regelmatig (lees: steeds terugkerend) iets aan bewegingsgymnastiek doen. Verder is de huidverzorging ook van zeer groot belang, daar een goed verzorgde huid helpt het werk (lees: functies) van de nieren en longen te verlichten en dit behoedt ons o.a. voor kouvatten. Hoe beter de huid reageert op prikkels, zowel van binnen als van buiten het lichaam afkomstig, des te gezonder zijn wij. Dan is ook de houding van ons lichaam zeer belangrijk, daar een verkromde ruggengraad en een scheve of voorover gebogen hals de krachtstromen niet meer optimaal geleiden en/of kunnen oppakken vanuit de aarde en de hemel, waardoor wij een tekort aan kosmische levensenergie oplopen. Nachtrust is naast inspanning evenhard nodig, daar wij door een ganse dag van ingespannen bezig zijn, verkrampen en alleen door ontspanning en voldoende slaap de verbruikte energie wederom kunnen aanvullen. Hiervoor moeten wij meer vertrouwd raken met de kosmische ritmen in de natuur, die afwisselend zijn in grote en kleine spiralen van dag en nacht, lente en herfst, zomer en winter. En die zich in ons eigen organisme herhalen met slapen, waken, ochtend, middag en avondperiode; dit betreft ook de voeding, namelijk opbouw, afbraak en instandhouding. Indien wij deze ritmen respecteren dan stroomt vanzelf de goddelijke krachtbron weer door ons heen, waardoor we na een voldoende nachtrust in staat zijn de andere ochtend weer met frisse moed en levenskracht onze taak te vervullen. Tenslotte is naast alle lichamelijke verzorging ook “geestelijk” voedsel nodig, want het lichaam is een “instrument van de Geest” en zonder dit voedsel verkommert de in ons wonende goddelijke Vonk en kwijnt weg.

1

.

In verband hiermee is het nodig - wil de wisselwerking tussen Geest en lichaam in een meer natuurlijke harmonie verlopen, dienen wij er even bij stil te staan dat wij ons als mens op het ogenblik bevinden in een overgangsfase van een primitieve, grof-dierlijke toestand naar een meer verfijnde en volmaakt-menselijke ontwikkeling. Hetgeen impliceert dat indien wij onze voeding kiezen wij tevens deze ontwikkelingsfase moeten betrachten en er onze plaats in kunnen vinden en dan overwegen wat voor ons het beste past. Wij weten hier niet meer mee om te gaan omdat wij de Liefdewetten niet of onvoldoende kennen. De uitspraak in de Bijbel (Matthéüs 22:39 en Markus 12:31 ) "Gij zult uw naaste lief hebben als u zelve" wordt dan duidelijker. 
Als wij onszelf niet goed verzorgen en gadeslaan, kunnen we ook anderen niet goed liefhebben en verzorgen. Door te weinig inzicht in de grote wet der Liefde ontstaat er disharmonie in de menselijke betrekkingen onderling, en als we het oorzakelijk verband van gebeurtenissen in het leven gaan zien, zullen we ook ziekte, verdriet en dood beter gaan begrijpen. Dan wordthet ook eenvoudiger te begrijpen wat Hermes Trigemistos bedoelde met "Zo boven, zo beneden", of: de mikrokosmos is een spiegelbeeld van de makrokosmos. Als de cellen van ons lichaam in onderlinge werken, dan zijn wij gezond, voelen wij ons blij en gelukkig, en er zijn geen angst ruzies en wanbegrip. Evenals de sterren, zon en maan altijd in harmonie met elkander zijn, werken onze krachten ook harmonisch en is ons kleine hart weer in verbinding met het Grote Hart van alle bestaan. 
Daarom is het zo belangrijk welk voedsel wij kiezen, daar dit niet alleen onze honger moet stillen, maar door middel van de opgenomen zonne-energie de cellen van, ons lichaam weer vernieuwen en opbouwen, - en wij door gezonder bloed en heldere hersenen beter in staat zijn te luisteren naar de stille , zachte stem in ons hart. Immers alleen in een lichaam, dat gevoed wordt met zuiver natuurlijk en onbespoten voedsel (lees: zonder chemische bestreidingsmiddelen), niet verkregen door leed en pijn van gedode-, vetgemeste en vaak gemartelde dieren, kan de Schepper zijn opdracht, die hij voor ieder mens apart heeft, kenbaar maken. 
Doordat zovele mensen hun gehele leven aan deze stem geen gehoor hebben gegeven - door een totaal verkeerde en onnatuurlijke leefwijze - hebben zij geen vrede met hun bestaan en tevens vaak een grote angst voor de dood. Hetgeen dan ook te begrijpen is, want als men alleen op aarde is geweest om te hebben en nooit gehoor heeft gegeven aan de opdracht te "zijn" , - kan hij niet in vrede leven en rustig afscheid nemen met het gevoel van "ik heb mijn taak zo goed mogelijk volbracht". 

2

.

WAAROM IS LEVEND VOEDSEL ZO BELANGRIJK? 
 
Omdat het groeiende aantal agressors in de vorm van hart‑, vaat‑, bloed‑, maag‑, darm‑, stofwisselings‑, zenuw‑ en geestesziekten alsmede verstopping, rheuma en kanker, ons dwingen aandacht te schenken aan onze voeding. Ziekten en pijn zijn waarschuwingen, dat we ergens een fout maken. Alle genot­middelen, zoals koffie, thee, cacao, sigaretten, snoep enerzijds en een te gering gebruik van volwaardig brood en granen, vruchten, groenten en noten anderzijds, ‑ zijn verantwoordelijk voor bovengenoemde kwalen ‑. En dit komt alleen door onbekendheid met de juiste voedingsgewoonten. Een gebouw wordt toch alleen maar sterk als men de juiste bouwmaterialen gebruikt; dus ook ons lichaam  moet op de juiste wijze worden gevoed, wil het bouwwerk niet in elkaar storten. En in ons geval is dit gebouw de tempel van de goddelijke Vonk, die in ons woont en die alleen stralen kan, als wij ook voedsel gebruiken, dat doortrokken is van licht en zonne‑energie.
Dan zijn wij pas wat men noemt een "stralend gezond mens".

HETTY DE ROO
gezondheidslerares 

ONS GEDRAG AAN TAFEL 
 
Hoe belangrijk keuze en toebereiding van voedsel ook zijn, toch mogen enkele voorafgaande opmerkingen niet ontbreken namelijk over enige voor de vertering van het voedsel zeer belangrijke factoren. Voor een goede stofwisseling en een doel­matige vertering der spijzen is beoefening van een rustige, diepe ademhaling nodig. Voor de maaltijd een kleine wandeling met ritmische ademhaling (b.v. bij elke 14 stappen 7 tellen achtereen in‑ en 7 tellen uitademen) is een goede hulp om ons voedsel naar waarde te benutten. Ontbreekt daarvoor echter de tijd, dan zijn een paar ademoefeningen voor het eten ook zeer nuttig.
En een tafel­gebed, op één uitademing gesproken, trekt ook meer zuurstof aan. Bij voorbeeld: 
 

Dank de hemel, dank de aarde     .       .
Opdat ieder blij aanvaarde      .             .
Heel de milde overvloed,                      .
Die het leven juichen doet!                    
Dank de hand ook, die bereid heeft       
Wat de dis ons heden schenkt.            
Eet als iemand die de tijd heeft,           
Neemt met vreugde en bedenk,            
Dat slechts dat ons steunt en schraagt
Wat de wijding in zich draagt!               
.

3

.

HOE moeten wij ons voeden om een GEZOND en EVENWICHTIG MENS te worden en te blijven?

Hiertoe dienen wij in ons bloed een alkalische reserve te kweken, en dit kunnen we bereiken door 80% basische en 20°/a zuunrormende voeding (zie tabel). Ons innerlijk ego kan wel een lange tijd proberen om bij onvoldoende voeding toch het evenwicht te bewaren, maar dit betekent een voortdurende overbelasting van ons organisme en leidt tenslotte tot een krisis in de vorm van een of andere ziektetoestand.
Het niet gebonden zuur-overschot vergiftigt het bloed en belemmert de cellen in het opnemen en uitstralen van energie, waardoor het organisme ziek wordt. Het gaat niet om calorieën, maar om voeding, die verzadigd is van zonne-energie! Volgens de onderzoekers van de laatste 50 jaar is, veelal na een heel leven van studie en ervaring, het eenparig oordeel, dat de plantaardige kost de meeste waarborg biedt om gezond en evenwichtig te leven!
De hierna volgende voorvechters en pioniers, Dr. Birscher-Benner, Ragnar Berg, W. Kollath, Kirstine Nolfi, Are Waerland, Hindhede, Dr. Hanisch en Dr. Mac Callum alsmede hedendaagse onderzoekers met hun speciale therapie als Dr. Jackson, Dr. Howard Hay, Dr. Haig, Dr. Anemueller, Dr. Ludwig en vele anderen. Dr. Oshawa met zijn aanwijzingen voor makrobiotiek neemt tegenwoordig een speciale plaats in, evenals Dr. Hauschka, antroposofisch voedingsdeskundige, zijn er dan ook van overtuigd dat 65% der ziekten veroorzaakt wordt door een onvolwaardige voedig en de overige 35% door een slechte lichaamsverzorging, te weinig ontspanning en slaap en gebrek aan Geestelijk voedsel.

WAARIN VINDEN WIJ NU DE BASISCHE STOFFEN?

Wel we gaan nu samen bekijken hoe we op een eenvoudige, voor ieder begrijpelijke manier toch gezond kunnen leven, dus de ziekte voorkomen.
Uiteraard moeten we daar een beetje moeite voor doen, want gezondheid en levensvreugde krijgt men niet zomaar cadeau. De moeder van het gezin die het goede voorbeeld moet geven en waarvan het gehele gezin afhankelijk is, daar zij de portemonnaie beheert, en daardoor de voedselkeuze kan bepalen, staat een uur eerder op dan haar familieleden.
Ze neemt een koude douche of afsponsing, wrijft zich droog met een ruwe badhanddoek en masseert zich daarna met b.v. Weleda massageolie, doet een paar oefeningen om lenig en fit te blijven en ademt daarbij diep in en uit. Vervolgens kamt ze haar haren, haalt de kruispelden eruit en doet een gezellige duster aan, want de aanblik van een moeder met een verwarde haardos en een slaperig gezicht (dat nog in de nachtcreme zit) is zo ongezellig, en zeker als ze dan nog haastig het ontbijt klaar zet.
Nee, de maaltijden behoren een gezellig trefpunt voor de familie te zijn en er moet eerst gewoonte van worden gemaakt om 's morgens rustig te ontbijten, want een snel naar binnen geslikte boterham, soms nog staande even een kop thee drinken, is al een zeer slecht begin van de dag. We moeten toch onze energie, die we putten uit de voeding en door uitwisseling van gedachten, magnetisme en electrisme, niet zo verwaarlozen, want op ons werk blijkt al spoedig hoe dom we waren door niet een goed ontbijt te nuttigen. Wij voelen om 10 uur al zo'n behoefte aan een (versterkende?) kop koffie, omdat we zo slap zijn door een tekort aan vitamines en mineralen, dat wij menen het zonder deze (verkwikkende!) drank niet uit te kunnen houden tot onze lunch.
Wat een vreselijk misverstand is dit toch. Wie 's morgens begint met een portie muesli naar Dr. Bircher-Benner 

4

. 5

met noten en vruchten, eventueel aangevuld met kwarkbereiding of jonge kaas (gervais) en een kopje rozebottelthee, heeft de nodige energie om zijn werk met opgewektheid te verrichten. Voor de mensen met een trage darmwerking is het goed eens een poosje een ander ontbijt samen te stellen, b.v. een portie yoghurt of uitgelekte karnemelk met één eetlepel gemalen lijnzaad, één eetlepel gerstaal, één eetlepel tarwekiemen en gezoet met honing. Ook het Kollath ontbijt van vers gemalen granen, geweekt en aangevuld met verse vruchten, noten, honing en karnemelk, is een welkome afwisseling, zeer gezond en voedzaam.
Zie verder de recepten.

WAT GEVEN WE DE OVERBLIJVERS?
Voor diegenen die overblijvgn en waarvoor we een lunchpakketje moeten klaarmaken, dienen we een aanvulling naast het volkoren- en roggebrood mee te geven in de vorm van zuidvruchten (gedroogd), een handvol rozijnen, dadels, vijgen, noten, een verse vrucht en als belegging al wat het jaargetijde biedt.
's Zomers radijs, sterrekers, kwark met verse tuinkruiden, komkommer en tomaten. 's Winters maken we een kruidenboter met geraspte mierikswortel, wat marmite erdoor, een ragoûtje van champignons of uien, een knolselderij-omelet, een eiercroquetje, een kaasballetje of iets dergelijks.
Bedenk dat het een hele dag is van 's morgens 8 tot 's middags 5 uur, terwijl het toch de voeding is waaruit ze hun krachten moeten putten om de hele dag te kunnen werken. Ziet u wel, moeder, dat u het uurtje vroeger opstaan en even extra tijd voor u zelf hard nodig heeft.
Het is dan ook een grote verantwoording "moeder" te mágen zijn.

KOFFIETIJD

Inplaats van ons geliefd kopje koffie, dat alleen een ogenblik verkwikt en ons daarna een gevoel van slapte geeft, schadelijk is voor hart en bloedvaten, nemen we een andere drank b.v. een der volgende combinaties:

.   1 beker melk, 
    1 appel, peer of banaan
   10 amandelen
     1 theelepel honing                  Dit alles gemixt opdienen met een volkorenkoek

     1 beker karnemelk
     1 sinasappel
     1 eetlepel gemalen lijnzaad
     1 theelepel cevitam                Dit alles gemikt opdienen met een paar noten

     1 kop eikelcacao of
     1 kop caro-instant, Bambu, Pionier of vruchtenkoffie
     1 gesmeerd knâckebroodje met Hensels sojavlees, tartex of marmite

     2 eetlepels kwark
     1 eetlepel maisolie
     2 eetlepels karne- of zoete melk
     1 snufje kerry, selderijzout       gemixt opdienen met een roggebroodje met
.                                                 met gervais kaas, fijngesneden prei of
.                                                 een teentje knoflook

6

 .

Onze huisgenoten die op kantoor, werkplaats of school zijn, kunnen geen gemixte drank gebruiken, maar wel een beker melk of karnemelk met daarbij een volkorenkoek of gesmeerd knäckebroodje en een paar noten.


ONS THEEUURTJE

Nu kiezen we uit één der heerlijke kruidenthee's, want zoals u uit de desbetreffende tabel kunt lezen, is thee nog erger dan koffie, cacao of vlees wat de zuur vorming aangaat.
We wisselen daarbij eens af, omdat iedere soort een speciale werking heeft en weer andere stoffen toevoert. Rozebottelthee bevat veel vitamine C, sterkt spieren en pezen; lindebloesem en vlierthee helpt tegen kouvatten en bevordert transpiratie (bij verkoudheid of sterke afkoeling heerlijk met citroensap en honing). Pepermuntthee is verwarmend, ontspant de ingewanden en maag; appelthee met citroenschilletje en honing is verfrissend.
Bramenbladthee is samentrekkend, goed tegen diarrhee en versterkend voor de vrouw; brandnetelthee is bloedzuiverend, bevat veel kalk en vitamine D; steranijsthee werkt slijmoplossend en bevordert de spijsvertering; venkelthee verdrijft gassen, bevordert de zogvorming; kamillenthee reinigt en stilt krampen in onderlijf. Als afwisseling gemengde kruidenthee: 1 eetlepel aardbeiblad, 1/2 eetlepel bramen- en frambozenblad, 1 theelepel vlierbloesem, 1 theelepel gemalen venkel, een mespunt lavendel en rozemarijn, alles mengen, en 1 eetlepel op 1/2 liter kokend water plusminus 10 minuten trekken. Voor onze gasten die nog niet bekend zijn met deze kruidenthee, nemen we looizuurarme thee die in elke reformzaak te krijgen is.


BROODMAALTIJDEN

Opmerking: witbrood eten werkt zenuwontsteking en gebrek aan vitamine B in de hand.
De granen zijn de onmisbare aanvulling der menselijke voeding. We kunnen die afwisselend gebruiken als tarwe, rogge, gerst, uitgemalen gerstepelmeel (gerstaal), boekweit, gierst, mais en rijst in zilvervlies, doch allen met de kiem en zemelen. Door de granen te ontdoen van de buitenste laag, berooft men ze van de minerale zouten en de kleefstof en fermenten, die in elke graankorrel verpakt zitten. Deze fermenten helpen het zetmeel om te zetten in dextrine, dat op zijn beurt weer mogelijkheid biedt tot omzetting in glucose (druivensuiker).
De voornaamste fermenten zijn:
A. Cerealasen, die de zuurstof uit de lucht binden en de mooie bruine kleur aan het brood geven bij het bakken.
B. De glutinasen, die de vertering van de gluten (kleefstof) vergemakkelijken.
C. Lipasen, vetsplitsende enzymen, die de olie uit de zemel verteren en fosfor bevatten.
D. Amylasen, die het zetmeel verteren uit het binnenste der zaadkorrel.
Begrijpt u nu wat er gebeurt ais de granen uitgemalen, gebleekt en gezeefd worden? Het is slechter verteerbaar, arm aan mineralen en vitaminen en berooft ons van de aanwezige stoffen om te kunnen opbouwen. Hierdoor ontstaan de gebrekziekten (met een mooi woord deficientieziekten), verstopping (het eerste

7

8

begin van zenuwverlamming der darmzenuwen), zenuwpijnen, leverziekten, maag- en darmzweren, rheuma, multiple sclerose en ontkalking, om maar enkele voorbeelden te noemen. In volwaardig graan zit 9 maal zoveel vitamine B als in wit meel. In uitgemalen meel is verloren gegaan: 50% van het vitamine B6 gehalte, 54% van pantotheenzuur, 70% van vitamine B, 84% van vitamine B2, 85% van vitamine 81, 85%% van niacine en het gehele 100% vitamine E gehalte. Door proeven van Prof. Kollath is gebleken dat we, om gezond te zijn 1,5 tot 2,5 mg per dag aan vitamine B nodig hebben en ons dagelijks voedsel, zoals we dat in doorsnee gebruiken, bevat maar 0,5 mg, bij leverziekten zelfs maar 0,3 mg. (juist deze mensen hebben zo hard vitamine B nodig). Ook de zemelen zijn nodig, daar door een te zachte kost de ballast niet aanwezig is om het lichaam te ontlasten; er ontstaan dan ziekelijke veranderingen in de darmbacteriën, wanneer er geen harmonische symbiose is, waardoor deze nuttige bacteriën vitamine B complex en nog andere vitaminen kunnen fabriceren. Dan ontstaat er gisting en rotting in het darmkanaal, waaruit dan de verschillende ziekten als boven omschreven kunnen ontstaan.
Wat moeten wij nu doen om dit te voorkomen? Wel, er voor zorgen dat we brood eten van volwaardig graan of muësli van vers gemalen onbespoten graan, het liefst van zelf gemalen graansoorten, daar de vlokken weer allerlei bewerkingen hebben ondergaan en als ze oud zijn, alle vitaminen en mineralen verloren hebben. In de recepten kunnen wij zien hoe we verschillende vormen van muësli, pap en graandieet kunnen samenstellen, ook hoe we zelf brood en knâckebrood kunnen bakken. Als toevoeging aan muësli en in het avondeten kunnen we ook tarwekiemen geven die, mits ze vers zijn, zeer hoogwaardig eiwit en vét bevatten (30 gram vitamine E op 100 gr. tarwekiemen), dat zeer werkzaam is op b.v. endocrine klieren, eierstokken, onvruchtbaarheid, impotentie en een buitengewoon zenuwversterkend middel is door het gehalte aan fosfaten.
Pap en brei van volwaardige granen kunnen 's winters als afwisseling gebruikt worden. Boekweit en zilvervliesrijst zijn zeer aan te bevelen voor hen die lijden aan te hoge of te lage bloeddruk, daar deze regulerend werkzaam zijn en gunstig werken op aderverkalking en de slagaderen weer soepel maken.

VETTEN EN OLIËN
Wij kunnen verschillende soorten vet gebruiken, nl. strijkvetten, bak- en braadvetten, margarinesoorten en oliën. We maken onderscheid tussen dierlijke en plantaardige vetten, en geraffineerde en bewerkte dus verhitte, of ongeharde ongeraffineerde en koudgeslagen oliën en vetten. In al deze soorten komen bekende stoffen voor als koolstof, waterstof en zuurstof en tevens een der drie soorten vetzuren. In de geraffineerde oliën en vetten die gehard en verhit zijn komen veel verzadigde vetzuren voor, deze hebben veel zuurstof nodig om te verteren daar ze zuurstofarme verbindingen hebben. Tevens hebben ze een hoog smeltpunt en na een maaltijd met rijkelijk verzadigde vetzuren voelen wij ons moe en zouden het liefst even gaan rusten. Beter zou het zijn dan j uist even in beweging te blijven en flink diep te ademen. Deze vetzuren zijn voornamelijk afkomstig van dierlijke producten als roomboter, rundvet, varkensvet, vistraan. Om gezond te blijven is het dus het beste om al deze verzadigde vetzuren volledig uit ons dieet te schrappen. Onbewerkte en koudgeslagen plantaardige zaad- en kiemoliën hebben echter een meervoudig onverzadigd vetzuur, linolzuur en linoleen bevattend. Deze hebben een zeer gunstige werking op de stofwisseling. Dierlijke vetten daarentegen hebben grote hoeveelheden cholesterine

8

9

Verzadigde vetzuren, het woord zegt het reeds, zijn al verzadigd. Het is daarom van het grootste belang voor een goede stofwisseling en soepele aderwanden en bloedsomloop, om ons vet, olie en boter te kiezen uit de volgende soorten:              

o

Linolzuurgehalte van

zonnebloemolie_____50-60 %
maiskiemolie_______55-60 %
lijnolie ____________20-50 %
olijfolieolijfolie__________7 %
amandelolie____.__.___60 %
maanzaadolie____.____40 %
sesamolie_____.______43 %
vitagen________.____._20 %
7
7
7

Linoleen is aanwezig in

Vitaquel                   10 %
Linosan                    40 %
Diasan                     17 %
Vitolboter             40-50 %
Veganaboter          15,4 %
Cocosvet              0,5-2 %
Roomboter               4-5%
Varkensvet   .     .       6 %
rundvet                       6 %
Slaolie uit pinda's        1 %
plantenmargarine    7-10 %
(gewone margarine)     5 %

Soya en Soyaolie bevatten vitamine

A_______.__________0,089 mg
D ___________________sporen
E_________._______21,000 mg
K_________________.0,200 mg
B1___________._____0,770 mg
B2___________._____0,880 mg
Nicotinezuur               2,200 mg 
Pantotheenzuur.._.___1,800 mg
Foliumzuur___.__ .___0,190 mg
  .

Lecithine zit in

eiren             3,70 %
soya             3,20 %
vlees             1,00 %
boter             0,30 %
melk             0,06 %
tarwemeel     0,06 %

Soyameel bevat

Eiwit_______________38-40 %
Vet____....._._.______17-20 %
Water__________._______7 %
Koolhydraten........______28 %
Mineralen:
Natrium____________4,00  mg
Kalium____..________1,87 mg
Calcium______..._.___1,95 mg
IJzer______________12,10 mg
Fosfor_____..._______5,53 mg
.

Hoe lager het vetsmeltpunt is, hoe gemakkelijker verteerbaar en des te beter het vet uit de darm kan worden opgezogen. Bij een voeding rijk aan onverzadigde vetzuren en vitamine A en E, blijven de zo gevreesde bloedvaatvernauwingen, krampen en hartaandoeningen uit. Wij kiezen ook uit de gehele oliehoudende vrucht of zaad een aanvulling bij.onze maaltijden b.v. van sesamzaad, lijnzaad, maanzaad, olijven, zonnebloempitten, amandelen, okkernoten, hazel- en paranoten. Deze moeten elke keer vers gemalen worden daar ze anders spoedig oxyderen en ranzig worden. Lijnzaad versterkt de lever en helpt bij verstopping. Sesamzaad versterkt hart en zenuwen. Beide zaden werken uitstekend bij gal- en leveraandoeningen, amandelen zijn zeer volwaardig en bevatten veel mineralen, vooral kalie en kalk, zouten, magnesium en fosfaten, aan te bevelen bij leverpatiënten, zwakke zenuwen en slechte spijsvertering. Okkernoten bevatten fosfor dat onze hersenen en denkkracht sterkt. Hazelnoten helpen tegen te lage bloeddruk.

9

HET VETGEHALTE VAN DIVERSE LEVENSMIDDELEN
vet in grammen
100 gram karnemelk 0,5
100 gram havermout 7
100 gram yoghurt 3
100 gram tarwemeel 2
100 gram volle melk 3
100 gram griesmeel 3
100 gram taptemelkkwark 1
100 gram mager vlees 3
100 gram 20 + kaas 10
1 ei 10
100 gram 30 + kaas 18
100 gram soyameel 20
100 gram 45 + kaas 25
100 gram melkpoeder 24
100 gram 50 + kaas 32
100 gram room 40
100 gram 60 + kaas 37
100 gram koffieroom 20
100 gram koekfes 20
100 gram roomijs 12
100 gram gebak 20
100 gram cacaopoeder 20
100 gram biscuits 20
100 gram chocolade 32
100 gram chocoladevlokken 32
100 gram pindakaas 49
100 gram mayonaise 83
100 gram roomboter 83
100 gram slasaus 52
100 gram olie 100
100 gram noten 60
100 gram bak en braadvet 100

.
EIWITTEN
De eiwitten nemen onder de voedingsmiddelen een zeer aparte plaats in want zij worden in het lichaam gebruikt om nieuwe cellen op te bouwen, verbruikte cellen af te voeren en een gelijkmatige eiwitspiegel in het bloed te onderhouden. Ongeveer 28 tot 30 kleinste eiwitbouwstenen, die wij aminozuren noemen, bouwen tesamen het aminozurenpatroon op en deze vinden wij in de voeding die wij dagelijks tot ons nemen. Uit onderzoekingen van prof. Sweigart is gebleken dat de eiwitverzorging het meest ideaal is in samenwerking met volkorenproducten en het eiwit uit het plantenrijk. Ook het melkeiwit heeft een hoge biologische werkzaamheid. Hij vond uit dat 2,5 gram dierlijk eiwit nodig is om 1 gram eiwit in het bloedserum weer aan te vullen en van plantaardige eiwitten was maar 1,78 gr. nodig. Wij hebben in onze dagelijkse voeding een bepaalde hoeveelheid eiwit nodig om gezond te kunnen zijn, en vele onderzoekers, zowel uit Amerika als Europa, zijn op een hoeveelheid gekomen van 60 70 gr. per dag. Waar vinden we deze eiwitten in en welke hoeveelheid is aanwezig in bepaalde soorten? Eiwitten zijn aanwezig in dierlijke producten als eieren, vlees, vis, kaas, roomboter, melk, yoghurt, kwark, taptemelk, karnemelk en melkpoeder. Aanwezig in plantaardige producten als noten, soyabonen, granen, rijst, paddestoelen, aardappels, groenten, vruchten en bewerkte levensmiddelen. De aminozuren 8 in aantal moeten elke dat aangevuld.

Het percentage eiwit in dierlijke levensmiddelen per 100 gram:
eidooier                     16                                                 volle melkpoeder     27
eiwit                          11                                                 tapte melkpoeder    35 varkensvlees              18                                                 kwark                     20
rundvlees                   20                                                 melk                       3
kalfsvlees                  19                                                 karnemelk               3,5

10

vis                             16                                                koffiemelk                7
kaas volvet jong 40+    26                                                yoghurt                   3,5
kaas volvet oud  40+    29                                                Bulgaarse yoghurt   5
kaas jong 20+             31                                                boter                      0,5

à
Het percentage eiwit in plantaardige levensmiddelen per 100 gram:
soyameel                    40                                 tarwemeel                        12,2
gistextract                    1,4                               gort                                 10
boekweit                     12                                  griesmeel                        11
bonen                         22,1                               rijst                                   7,5
aardappel                      2                                 eieren                              12,4
havermout                   13                                 anderen groenten                1-3
rijst                             10                                 gedroogd zuidvruchten en
custard, aardappelmeel  0,3                              abrikozen                            5
cacaopoeder                17                                dadels                                1,5
chocolade                  4-7                                 krenten                               2
pindakaas                   27                                 peren                                  2,5
noten                          20                                 pruimen                              2
notenmoes                  20                                 rozijnen                              2
volkorenvlokken           10                                 vijgen                                  4
volkorenbrood              10                                 verse vruchten              0,5 - 1
tarwekiemen                25                                 amandelen                        19
peulvruchten                21                                 cashewnoten                     19
aardappels                    2                                 cocosnoot                           4
gerstaal                      18,6                              hazelnoten                         14
groenekool                   3                                  pinda's                              27
boerenkool                   4                                  walnoten                           12
verse doperwten            5                                 paranoten                          13
verse tuinbonen             5                                spruiten                               4

.
Het gaat echter niet alleen om de preciese hoeveelheid van het eiwit en de voltallige levenswichtige aminozuren, doch vooral om de onbewerkte natuurlijke eigenschappen, daar de chemische bindingen van aminozurenketens bij temperaturen van boven 50 ° veranderd worden. U kunt nu aan de hand van de tabellen zelf uw dagelijkse portie eiwit bepalen. Als u dus vegetarisch wilt leven, kunt u de eiwitten opnemen uit een portie noten, gedroogde vruchten, groenten en als aanvulling een gistextract. Soyameel als bindmiddel voor soepen en sausen, tarwekiemen en gerstaal in muesli of graanpap. Kwark neemt in ons menu ook een bijzondere plaats in als toetje of broodbelegging, pikant klaargemaakt of met zoete vruchten en honing is het een zeer waardevol eiwitproduct, dat vooral door lever en galpatiënten uitstekend wordt verdragen. Ook van taptemelkpoeder maken we eens een pasta voor op brood b.v. met eikelcacao en honing of met gebrande suiker en noten (zie recepten). Peulvruchten hebben urinezuurvormende eigenschappen en moeten daarom maar een enkele maal op ons menu staan en dan worden aangevuld met groene sla's en een ander volwaardig eiwit bijvoorbeeld soyabonen.

11

HOOFDMAALTIJD De aardappel groente maaltijd is de belangrijkste basenvormer, mits we de juiste bereiding toepassen. De manier van koken bij een hoge temperatuur is niet nodig en ook schadelijk daar de kostbare vitamines dan voor een groot deel verloren gaan. Het zetmeel der groenten gaat stollen tussen 70 en 85 C. Kokend water waar zout aan toegevoegd is, stijgt tot 108° C., pannen onder druk tot 120° C. en bij koken en braden in vet of olie van 180° tot 200° C. De meeste voedingswaarde behouden we door te koken tussen 90° en 100° C. Hiervoor gebruiken we een gietijzeren pan met een goed sluitend deksel, eventueel met een klem erop. We smoren alles gaar in eigen sap zonder één druppel water toe te voegen. Onderin de pan doen we twee eetlepels olie en dan geraspte of klein gesneden groente. Ook bladgroente die u goed uit laat lekken kunt u zo koken. Met een verdeler in de pan kunt u verschillende soorten tegelijk koken. Aardappels op die wijze gekookt zijn bijzonder smakelijk en voedzaam. Zet b.v. peentjes, bietjes, uien en aardappels met de verdeler op een kleine gasvlam; als er damp opstijgt zet dan de vlam op de allerkleinste pit en laat alles rustig gaar worden, terwijl u echter wel op moet letten dat alles aan de kook blijft. In de groenten en knollen zit vocht genoeg om aanbranden te voorkomen. Geen zout toevoegen daar de temperatuur dan hoger wordt, en het overblijvende vocht kunt u gebruiken in de saus of soep. Na enige tijd gaat u de smaak van op deze wijze bereide gerechten zeer waarderen en is gebruik van zout niet meer nodig of kan zeer verminderd worden. Mocht u toch zout willen gebruiken, doe dan op uw bord wat zee of selderijzout. In de op deze wijze toebereide spijzen zijn vitamines en mineralen bewaard gebleven en zij zullen u op den duur energie en kracht geven. AI is het smoren van groenten en aardappels waardevol, toch moet ook de nodige aandacht aan de rauwkost geschonken worden. In rauwe toestand is de plant de meest volmaakte energievoeding, daar ze aan ons bloed en cellen zonne energie toevoert, waarom het dan ook aan te bevelen is iedere maaltijd met een flinke portie rauwkost te beginnen. Voor mensen met een zwakke spijsvertering is het beter bij de groentemaaltijden niet met vruchten te beginnen; daar dit gisting en soms een opgezet gevoel geeft. We kunnen de vruchten dan beter apart eten; aldus onderzoekingen van Dr. Jackson, Dr. Howard Hay, Dr. Hanish en Dr. Vogel. De vruchten die gewoonlijk als dessert worden gegeten moeten eigenlijk een veel grotere plaats in ons menu innemen; er zijn nl. reeds Franse en Zwitserse artsen die hun patiënten alleen vruchten, noten en granen laten gebruiken en in korte tijd is de vermoeienis, ziektetoestand en geestelijke inzinking dan hersteld. Scheikundige ontleding toont ons aan, dat de meeste vruchten, granen en noten alle bestanddelen bevatten die nodig zijn om onze cellen op te bouwen en in stand te houden. In de vrucht bevinden zich bestanddelen, die waarneembaar zijn in dezelfde verhoudingen als in het menselijk lichaam. Ook in de groente treft men deze aan, alleen is elk van deze stoffen in één soort apart vertegenwoordigd en de electrische toestand is minder dan die in vruchten. In een plant is het nl. zó, dat de vruchten en zaadkorrels, die als regel aan het eind van de zomer verschijnen en rijpen, gedurende de warme maanden alle zonne energie opslorpen, door het bladgroen der bladeren opgevangen en geconcentreerd. Vrucht en zaadkorrels vertegenwoordigen in het plantenrijk dus de hoogste graad van ontwikkeling en zijn daarom aangewezen als voeding voor de mens die zich geestelijk wil ontwikkelen en dienen.

12

Om nu van vruchten en granen te kunnen leven, hebben we dagelijks 1,5 à 2 kg. nodig en de verdeling is dan als volgt: ongeveer 1000 gr. verse vruchten; 100 gr. gedroogde vruchten; pruimen, abrikozen, rozijnen, vijgen of dadels; 200 gr. granen: rogge, tarwe, gerst, gierst, rijst of boekweit; 100 gr. noten: amandelen okker-, para-, cashew- of hazelnoten: 50 gr. soyameel, 25 gr. gerstepelmeel (gerstaal) één volle eetlepel. Van de vruchten kunt u een deel uitpersen en als sap drinken; de amandelen, gemalen en met water vermengd, zijn als amandelmelk te gebruiken voor de muësli en de graanpap. Soyameel en gerstaal zijn de extra eiwitbronnen die u door uw sap of in de muësli kunt verwerken. De gebruikte hoeveelheid per dag voor gemengde voeding: koolhydraten, eiwit en vet zijn 250 gr, 400 gr en 40 - 70 of 50 - 80 gr. Afhankelijk van werkzaamheid, leeftijd en gewicht zijn de kleinste of grootste hoeveelheid. Bij lichte en zittende arbeid gebruiken we minder voedsel dan bij zware spierarbeid, en een kind heeft meer opbouwende stoffen nodig dan iemand die al volwassen is. Wij vinden deze stoffen in: 

Koolhydraten                        Eiwit                          Vet
volkoren, als                           noten, soyameel          noten
gerst                                      volkorenproducten        olie
rogge                                     tarwekiemen                margarine 
tarwe                                     rijst                             kaas
haver                                     peulvruchten                 eieren
boekweit                                aardappels                   melk
gierst                                     gerstaal                       yoghurt
rijst                                        melk                           kwark
honing                                    yoghurt                       karnemelk
gedroogde vruchten                 kwark                          soyameel
wortel en                                kaas
knolgewassen                         eieren 
vruchten                                 havermout en
.                                            paddestoelen

Granen per dag: 250 - 300 gram; vruchten per dag: 300 - 400 gram; gedroogde vruchten per dag: 50 - 100 gram; noten per dag: 50 gram; en groenten per dag: 200 - 300 gram. 

TOESPIJZEN
Het hoofdgerecht moet natuurlijk zo gekozen worden, dat we daarvan een behoorlijke voedingswaarde hebben, echter is het voor kinderen en ook voor de andere huisgenoten prettig om eens een toetje in de vorm van een kwarkgerecht, hangop, yoghurt, vruchtencompôte of noten toe te eten en bij feestelijke gelegenheden maken we iets extra's als pudding, vla of een gebakken nagerechtje. Dit moet echter niet een regel worden, want de groenten aardappelmaaltijd is hoofdzaak, maar wel kunnen we door een toetje stoffen toevoegen en completeren, die in de hoofdmaaltijd niet aanwezig waren.

13

SOEPEN
Soep kunnen we als hoofdmaaltijd gebruiken, als een dikke gebonden soep bv. van peulvruchten met veel groente erbij, als een warm kopje soep bij de lunch, bij feestelijke uitgebreide maaltijd als voorgerecht; echter niet dagelijks, omdat we liever de maaltijd met rauwkost beginnen (óók als we soep gebruiken).

SAUSEN EN JUS
Deze rubriek is zeer belangrijk daar we als vegetariër of op dieet levend patiënt, graag een smakelijke jus bij onze hoofdgerechten presenteren. We geven deze sausen als: gebonden saus, donkere of lichte jus, van boter of olie samengesteld. De uitgebreide keuze van kruiden maakt een grote afwisseling in de anders wat saaie toepassing van jus mogelijk. Probeert u eens met uw fantasie, welke gerechten kunnen worden opgefleurd door toevoeging van verse of gedroogde tuinkruiden.!

Aanvullingsgerechten 
Balletjes, croquetjes, plakjes en koekjes van kaas, eieren, paddestoelen of volkoren samengesteld. Deze aanvullingsgerechten kiezen we in overeenstemming met de hoofdmaaltijd. Zij kunnen gemaakt worden van restjes, b.v. peulvruchtencroquetjes, rijstballetjes of boekweitpunten, maar ook van vers gemalen graan, havervlokken of gemalen grutten in combinatie met paddenstoelen, kaas of eieren en tuinkruiden; ze zijn dan een welkome aanvulling door hun eiwit en koolhydratenrijkdom. In de lijst voor kruiden kunt u uitzoeken welke bij bepaalde gerechten passen en vooral bij gebakken gerechten de verteerbaarheid bevorderen.

MINERALE VOEDINGSZOUTEN
De mineralen en kleinste sporenelementen zijn zeer belangrijke voedingszouten, daar hun ontbreken verschillende ziekten kan veroorzaken. Het beste is natuurlijk om ze te zoeken in de levensmiddelen zelf, want dan worden ze het gemakkelijkst opgenomen in ons organisme. Soms is het echter nodig, bij een gebreksziekte, spoedig een aanvulling te geven, wat mogelijk is door middel van kruiden en/of homoeopatische geneesmiddelen, waarbij de dokter dan uitzoekt wat bij uw type past.
Van de volgende voedingszouten zijn slechts hele kleine hoeveelheden nodig:

ijzer 12 mg          jodium sporen        nikkel )                 magnesium 0,70 mc
koper 0,7 mg       fluor        0,5 mg    lood    )                 kalium        0,16 mg
cobalt   8 µgr       siliceum 0,12 mg   zilver   ) sporen      fosfor         0,30 mg
mangaan 2,5 mg  zwavel    0,34 mg  goud   )                 (lecithine
natrium 0,16 mg   chloor    0,01        arseen)                  vit. E)             5 mg
.                                                                                 aminoz.       1-10,3

Van chloor, nikkel, lood, zilver, goud en arseen wordt nog onderzocht waarom daar sporen van in het lichaam worden gevonden en wat de werking ervan is.

Natrium, chloor, calcium, kalium, fosfor, silicium, magnesium en ijzer zijn mineralen.

Koper, arsenicum, jodium, broom, fluor, mangaan, zink, kobalt, lood, zilver, goud, nikkel en zwavel zijn sporenelementen.

14

De dagelijkse behoefte aan voedingszouten is alsvolgt:

calcium                       ong.  1    mg.     cobalt                  5 à 8 miljoenste gram
ijzer                           ong. 12    mg.      zink                       25 50y
mangaan                             2,5 mg.      jodium              100 2000y
natrium                              0,16 mg.      koper                   50 100y
kalium                               0,46 mg.       fluor                            0,5 mg.
kiezelzuur silicium              0,12 mg.  

In welke voedingsmiddelen vinden wij deze voedingszouten?

NATRIUM
Ons keukenzout bevat natrium en chloor. Dit natrium vindt men in de lichaamsvloeistoffen. We moeten hier zeer zuinig mee zijn en liever zeezout gebruiken dat nog tal van andere mineralen en sporen bevat; keukenzout is door zijn hoog gehalte aan natrium schadelijk voor hart en nieren, omdat het vocht vasthoudt, waardoor oedeem ontstaat. De taak van natrium is, ons bloed en lymphe in een toestand van grootste vloeibaarheid te houden; het houdt ons bloed alkalisch en bij gebrek ontstaat een overmaat aan zuren, de aderwanden worden hard en het bloed dik. Het gevolg is rheuma, migraine en ontstekingen. Bij gebrek aan natrium gaat de kalk uit het lichaam in de aderwanden kristalliseren.
Men vindt natrium in:
melk                     selderij                     prei                             radijs *
eidooier                 komkommer             pruimen                       rammenas *
hazelnoot *            erwten                      sla                              klapbessen
haver                     aardbeien *               kool                            perziken
appel                     bonen                      knollen                        vijgen
ananas                  linzen                      spinazie *                    (homoeopat.
peen *                   uien                         rozijnen *                     geneesmiddel als .                                                                                              natrium D1 - D12

Met 1 * gemerkte voedingsmiddelen hebben een extra hoeveelheid, met 2 sterretjes een hoog gehalte en 3 sterretjes zijn bijzonder hoog.

ARSENICUM wordt gevonden in:
appel *                  witte kool                  erwten                rode kool               koolraap                bonen                       savoye kool        koolrabi                    groene kool            meiknollen dr

Bij gebrek ontstaan verval van krachten, erge vermagering, hoofdverkoudheid met branderige afscheiding, angstige hartkloppingen, gewrichtsrheuma met brandende pijn, braken met branderig gevoel in de maag, huidontstekingen die branderig zijn. Homoeopatisch middel arsenicum D6.

CALCIUM
Ons lichaam bevat ongeveer 1200 gr. calcium welke nodig is voor het vormen en in stand houden van het skelet, het normaal functioneren van het hart en de

15

bloedstolling. Bij gebrek ontstaan rachitis, slechte hartwerking, een slecht gebit, broze beenderen, geprikkelde zenuwen en zwakke spijsvertering.
Het is te vinden in:
sterrekers **         aardbeien            koolsoorten            mais 
hazelnoten ***       uien                    mosterdzaad          zemelen
amandelen            sla                     room                      abrikozen
cashewnoten         prei                    kaas **                   yoghurt **
walnoten **            kastanjes           magere melk-          perziken
boerenkool **         rozijnen              poeder ***               bramen*
postelein               erwten                melk **                   dadels *
raapstelen *           spinazie *           karnemelk               vijgen ** 
peen                     radijs                  druiven                   homoepat.
selderij                  peulvruchten       tarwe                      geneesmiddel

BROOM vinden we in:
tomaten, ijslands mos. Bij gebrek hieraan ontstaan zenuwstoornissen, hersen- , klierafwijkingen en opgewondenheid. Het zenuwgestel wordt door broom gekalmeerd. 

IJZER
Van ijzer hebben we 4 gram in ons lichaam en 30% daarvan is aanwezig in    het haemoglobine (de rode bloedkleurstof):. Het vervult een grote taak, daar het de zuurstof die wordt ingeademd, naar de weefsels transporteert. Het trekt de zuurstof uit de lucht aan en houdt de rode bloedlichaampjes op peil. Vrouwen hebben door de menses meer gebrek aan ijzer dan mannen, waardoor zij dan ook in die periode 25 50 mg. moeten aanvullen. Bij gebrek ontstaan bloedarmoede, slapte, rheuma, rugpijn, tekort aan rode bloedlichaampjes. Er zijn onderzoekers die menen dat het predispositie voor kanker verwekt, vooral als er ook tekort is aan koper en magnesium.

Het wordt gevonden in:

kersen                  granen **               marmite *             popmais **
amandelen **        druiven **               gort **                   zw. bessen *
perziken               aardbeien               tomaat                 voedingsgist ** 
boerenkool **        vijgen **                 brandnetel ***        peterselie ***
spinazie **            chinese kool **       alle bessen           huishoudstroop **
boekweit               sterrekers              hazelnoten            melassestroopi ***
gerstaal ***            tarwe                    krenten                 walnoten
peen                     appelstroopt **       rozijnen **             abrikozen ***
radijs                    linzen                    eidooier ***            raapstelen *
havermout             veldsla                   honing                  hazelnoten **
cashewnoten **     doperwten **           sla                       tomaten
cocosnoot            peulvruchten **        postelein **           snijbiet ***

16

KALIUM 
Dit is een werkzaam middel dat de vaste weefsels in het bloed soepel houdt en voor verstijving behoedt. Het lichaam bevat er 0,35% van. Het komt voornamelijk in de cellen voor samen met kalk. Het geeft de spieren kracht. Tekort hieraan kan hartziekten veroorzaken, ontstekingen, zwellingen van benen, voeten en enkels, hooikoorts en slechte wondheling.

Het wordt gevonden in:
rogge *                  appel                    gort                     pruimen
zemelen van          peen                     boekweit              tomaten
alle granen **         verse erwten          mais                   andijvie
noten                    kersen                  melk                    aardappels
vijgen                    kool                      paranoten             alle bessen *
druiven **               haver                    vijgen                   komkommer
rozijnen                 tarwe                    sla                       uien
walnoten               gierst                    amandelen            witte bonen
sinaasappel           gerst

KIEZELZUUR 
Dit is nodig voor opbouw van tanden en beenderen, tussenschotten en wervels, een stevige rug, haren, nagels, zenuwen, huid en bindweefsels. Bij gebrek ontstaan: middenoorontsteking, zenuwuitputting, haaruitval, haarwortelziekten,loopoor, bof, amandelontsteking, fistels, longziekten (vooral bij scrofuleuze lymphatische kinderen en mensen die rillerig zijn en het altijd koud hebben), knobbels in de borst, moeilijk genezende wonden, open benen. 
Bij wonden en open benen: silicea D12 opstrooien, dit geneest veelal prachtig. Genoeg kiezelzuur geeft glanzende haren en een mooie huid. 

Kiezelzuur wordt gevonden in:
kersen                  netel                      sla                       pijnpitten
abrikozen              melk                      komkommer         peterselie
appels                  aardbeien                vijgen *                paardebloemen
alle granen            rozijnen                  haver *                 molsla * 
eidooier                 kool                       gerst *                 erwten
melk                     wortels                   andijvie                heermoes ***
klapbessen            uien                       bleekgele hennep **
perziken                gierst *                   pruimen               hazelnoten ***

CHLOOR 
Het lichaam heeft chloor nodig, want bij tekort hieraan kan het lichaam zich niet meer reinigen. Er ontstaan zwellingen, katarren, waterzucht, een slechte bloedsomloop, afscheidingen en eczemen, gezwollen enkels en lever.

Het wordt gevonden in:
druiven *                erwten                   peen                     komkommer
reine claudes *       radijs                     sla                       spinazie
rozijnen                 kool                       uien                     aardbeien

17

COBALT 
Is nodig voor de vorming van de rode bloedlichaampjes. Dagelijkse hoeveelheid ongeveer 5 - 8 miljoenste gram.
Wij vinden het in vitamine B12, dus in:
tomaten                tarwe                     mais
erwten                  haver                      rogge

ZINK 
Wordt gevonden o.a. in de rode bloedlichaampjes, waar het deel uitmaakt van een ferment, dat het koolzuurgas uit de longen helpt afvoeren. Bij gebrek aan zink treden slijmvliesaandoeningen op en krampachtig hoesten. Bij een slechte beheersing over de vochtverdeling in het lichaam door een gestoorde hypophyse treedt bedplassen op; dit kan op een gebrek aan zink wijzen.

Zink treft men aan in:
mais                     tarwe                  aardappels              erwten 

JODIUM
Het lichaam bevat 20 - 50 mg jodium; 8 à 10 mg hiervan wordt aangetroffen in de schildklier. Dagelijkse behoefte 0,1 - 0,2 mg. Bij tekort ontstaat: schildklierwoekering struma, klein blijven, achterlijkheid, opgezwollen schildklier, trage stofwisseling, astma, slecht werkende endocrine klieren en ten slotte idiotie. Bij basedowse ziekte mag geen jodium worden gebruikt en vooral geen jozozout, daar dit 5 gram jodium per kg bevat, wat bij sommige mensen zeer schadelijk kan werken. Zeezout is veel beter, daar de jodium hier in gebonden vorm aanwezig is, tezamen met andere sporenelementen.

Jodium wordt gevonden in:
agar agar *            rijst in zilvervlies      champignons         aardbeien
blaaswier *            peentjes                 melk                     eidooiers
zeewier *               alle koolsoorten *    appel                    tomaten
korstmossen *       tarwe                      spinazie               sperciebonen
vitalia-                   smeerwortel            knollen                 druiven
algenmeel **          sarsaparillewortel     asperges              radijs
uien                      zeezout

FOSFOR
Dit wordt aangetroffen in het beendergestel, bloed, hersencellen. In de cellen is het betrokken bij de koolhydraatstofwisseling. Zonder fosfor geen gedachten. Idioten hebben maar half zoveel fosfor in de hersenen als normale mensen. Het is dus aan te bevelen, kinderen die achter zijn, fosfor en jodium in de voeding te geven.
Bij gebrek ontstaat vergeetachtigheid, zenuwzwakte, spit, neuritis. Bij veel denkwerk en geheugenzwakte geven we Kalium Phosforicum D6.

Fosfor wordt gevonden in:
rozijnen **               ananas                  champignons          groene erwten
rozebottels              pruimen                 savoye kool            lijnzaad *
druiven **                hazelnoten              radijs *                   sinaasappel
uien                        knoflook                 prei

brandnetels             selderij                   abrikozen               uien *
mosterdzaad           aardbeien               aardappels              appels
boekweit                 perziken                 rijst in vlies             artisjokken
okkernoten **          amandelen **          soyabonen              knolraap
tomaten                  cashewnoten **       sla

ZWAVEL
Bevindt zich in de lichaamseiwitten en de cellen. Tekort hieraan geeft vooral bij scrofuleuze gestellen, rachitisachtige verschijnselen, verder huidaandoeningen, etterige huiduitslag, verminderde stofwisseling; ook de spijsvertering en ademhalingsorganen worden door gebrek nadelig beïnvloed; nieren, blaas en geslachtsorganen hebben branderige pijnen.

Het wordt gevonden in:
mosterdzaad **        rammenas              alle koolsoorten        waterkers **
knoflook **               melk                      spinazie                   komkommer
perziken                  eidooier                  sla                           haver
aardbeien                 uien *                    prei *                        peen
pruimen                   radijs *                   erwten                      amandelen
vijgen                       druiven                  mierikswortel **          tuinkers *

MAGNESIUM
Wordt gevonden in de hypofyse en is nodig voor de enzymen en hormonenhuishouding. Door gebrek aan magnesium wordt de groei van kankergezwellen bevorderd. Ook ontstaan hartkloppingen, slapeloosheid, zenuwuitputting, verwarde dromen, impotentie, neuralgische pijnen, aangezichtspijn, angina pectoris, alle soorten kramp en beverigheid, hart astma, nier , gal en menstruatiekoliekpijnen.

We vinden het in:
sinaasappels             reine claudes          tarwe                    erwten
grapefruit                   appels                    rogge                   sla
citroen                       kersen                   haver                    radijs
druiven *                    vijgen *                   gerst                    zuurkool
rozijnen                     amandelen *           boekweit               linzen
perziken                    okkernoten             sterrekers             asperges
pruimen                     hazelnoten             andijvie                 spinazie

MANGAAN
Wordt meestal aangetroffen in verbinding met ijzer. Bij gebrek ontstaan onrust, pleinvrees, angstvoorstellingen.

Het komt voor in:
eidooier *                   erwten                    vijgen                    spinazie *
melk                          amandelen              mais                     uien
rozijnen *                   druiven *                  haver                     kool
linzen                        tarwe *                    sla                        kastanjes
kersen                       walnoten                 radijs                    komkommer
peen

18

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

à

19

Organische bestanddelen van groenten en kruiden.

CHOLINE
Dit onderdeel van het vitamine B complex is een bestanddeel van fosfolipoïden; het heeft lipotrope eigenschappen, waardoor het vetafzetting in lever, spieren, hart en bloedvaten voorkomt, de klieren stimuleert, de gal en leverwerking aanzet, verder de parasympathicus prikkelt, de bloedvaten verwijdt alsmede de bloeddruk vermindert.

Het wordt gevonden in:                                                        herderstasje
lof                        cichorei                        alsem                  maretak
andijvie                 paardebloemen             smeerwortel         molsla

INSULINE
Dit is een stof, welke nodig is voor een goede werking van de pancreas. Een tekort er aan geeft op den duur suikerziekte.

Wij vinden het in:
schorseneren        witte meiknollen           topinambour          pastinaken

Speciale aanwijzing voor groenten als:
tomaten, spinazie, rabarber, postelein, pruimen, kwetsen en rode bessen. Deze bevatten oxaalzuur en zijn af te raden voor Patiënten met aanleg voor nierstenen, galstenen of kanker. Oxaalzuur verbindt zich met calcium en vormt onoplosbaar calcium oxalaat, dat met de faeces wordt afgescheiden, of bij mensen met aanleg daarvoor tot oxaalstenen wordt, die in nieren, blaas en gal worden aangetroffen. Gezonde mensen voegen een theelepel krijt (calcium carbonaat) toe.

De grondstoffen, welke zich steeds in verschillende verbindingen en verhoudingen in gezond bloed moeten bevinden, zijn: kali, natron, kalk, bitteraarde, ijzermangaan in verbindingen met fosforzuur, zwavelzuur, zoutzuur, koolzuur, kiezelzuur en fluor en de kleine sporenelementen (zie lijst pag 13 en 14). Uit hun wederkerige samenwerking ontstaan: warmte, magnetisme en electrisme. Als we dan zorgen ook de nodige vitaminen tot ons te nemen, dan kunnen we gezond en evenwichtig zijn. Uit de tabellen kunt u dan zelf kiezen wat u speciaal nodig heeft en het liefst uit vers, gezond, onbespoten en ongeraffineerd voedsel.

DE VITAMINES
Voor de instandhouding van het leven en de gezondheid moet de voeding niet alleen energie leveren maar ook beschermende stoffen, welke onmisbaar zijn voor het stofwisselingsproces. We zullen weer aangeven wat de vitamines doen in het lichaam, welke ziekteprocessen ontstaan bij gebrek aan een bepaald vitamine en waarin u het kunt vinden.

VITAMINE A (Groei bevorderend en epitheel beschuttend).
Dit vitamine is oplosbaar in vet, doch wordt ook gevonden in groene plantendelen, waarin weinig vet voorkomt. Het is bestand tegen verhitting alleen is kort verhitten tot 100 ° beter dan lang op een temperatuur van 70 °, daar het gehalte

20

aan A dan vermindert. Ook inwerking van zuurstof en licht is nadelig. Caroteen is een provitamine met een gele kleurstof, een voorstadium van vitamine A, dat in de wand van het darmkanaal in vitamine A kan worden omgezet. Bij gebrek aan dit vitamine ontstaat vatbaarheid voor infecties, de eetlust wordt minder en het haemoglobinegehalte van het bloed kan sterk dalen. De huid wordt dor en droog en deze verdroging treedt het duidelijkst aan den dag bij het hoornvlies van het oog, het kraakbeen en de beenvormende weefsels. Bij het oog geeft het een ernstige ontsteking, xerophthalmie genaamd. Zacht worden der pijpbeenderen is soms het gevolg met heftige pijnen. A tekort treedt in het bijzonder op in de groeitijd en de pubertijd; het kan wegblijven van de menstruatie, en bij jonge meisjes het niet doorkomen van de periode tengevolge hebben. Bijziendheid, staar, cataract, komen ook bij een slechte doorbloeding van de lens door A gebrek voor. Ook bij abnormale werking der endocrine klieren is vitamine A noodzakelijk. Bindvliesontstekingen van het oog, nachtblindheid, bepaalde vormen van longontsteking, middenooronsteking, etteringen en abcessen kunnen door gebrek aan A ontstaan. De slijmvliezen worden spoedig geïnfecteerd door A gebrek en de aandoeningen van luchtwegen, ook bronchitis, zijn mede een gevolg van A gebrek. Vitamine A vinden we overal in het plantenrijk, waar zonne energie wordt opgevangen, dus in alle groene bladen.

We vinden het in:
boerenkool ***         citroenen             moutbrood **           room ***
paprika *                 zwarte bessen**   gr erwten ***           yoghurt
peen *                    peulen                 brandnetel **           molsla **
rauwe roze-             artisjokken           abrikozen ***          sterrekers
bottels ***               postelein *           sla                         spruitjes
raapstelen **           koolraap               verse bonen           kaas ***
paardebloemen *     tomaten               groene kool            hazelnoten **
bananen                 selderij *              bieslook *               kersen
veldsla                    bieten **              bloemkool              mandarijnen **
peterselie **            spinazie ***          aardappels             perziken **
sinaasappels           witlof                   dadels                   pruimen
bramen                   andijvie **             melk *                   walnoten
bosbessen              uien *                   volle melk-             kwark
appels                    moutextract **       poeder **               eidooier **

gekiemde zaden:     bonen                  erwten                  granen

Dagelijkse behoefte aan vitamine A is 0,45 mg. Caroteen: dagelijkse behoefte 2,4 mg. Vooral waardevol in rauwe groenten, daar kaas, boter en eieren weer een zuuroverschot geven. VITAMINE B In de B stof verenigen zich verschillende vitamines, die van elkaar te scheiden zijn, zowel wat bestendigheid als werkingssfeer betreft. Wij vinden vitamine B in alle zaden en granen, vooral in de vliesjes en kiemen. De bladeren en andere groene delen, speciaal jonge spruiten en gekiemde granen, bevatten er veel van. Lang verhitten vernietigt het vitamine. Gesteriliseerde en geconserveerde levensmiddelen bevatten geen B meer.

21

Ook door het lang bewaren van granen en meel gaat het gehalte aan B verloren. Door het nuttigen van wit brood, koekjes en gebak van uitgemalen meel ontstaat een gebrek aan vitamine B, dat zich vooral in het buitenste van de zaden bevindt. Door toeval vond de Nederlander Eijkman in Indië, hoe het kwam dat er zoveel beri beri patiënten waren: door gebrek nl. aan vitamine B ontstonden verlammingen, vochtophopingen in het lichaam en ernstige hartbezwaren. Hij kreeg voor deze ontdekking de Nobel prijs. Vitamine B is belangrijk voor de ademhaling, het zenuwgestel en het afbreken der koolhydraten. Vooral suikerpatiënten hebben gebrek aan vitamine B. Bij groeistoornissen moeten we mede aan gebrek aan B denken, ook bij gebrek aan eetlust, braken, vermoeidheid. Bij zwangerschapsbraken is het meestal nodig vitamine van het B complex toe te voegen, daar het vaak samenhangt met een tekort aan B. Ook zuigelingen en kleine kinderen, evenals ouden van dagen, vertonen vaak een gebrek aan zowel A als B. Bij een goed uitgebalanceerde voeding met genoeg basenrijke stoffen is een bepaald dieet voorschrift niet nodig, behoudens bij enkele zeer speciale ziekten, waarvoor een calorieën arm of een eiwit rijk dieet nodig is, of een vet arm, cellulose arm, natrium arm dieet of een koortsdieet, in overleg met een arts, eventueel diëtist.

VITAMINE B1 of ANEURINE
Het anti-neuristische vitamine regelt de stofwisseling van het zenuwgestel. Hoe meer koolhydraten men eet, des te meer vitamine B men nodig heeft, ook bij zwangerschap, koorts en alcoholgebruik. Het heeft een functie bij de koolhydraat- stofwisseling, de juiste tonus in de spieren van de darmwand en bij de overdracht ener prikkel van een zenuw op het daarmee corresponderende orgaan. Tekort aan B1 geeft verlammingen en krampen, alsook onvoldoende ademhaling der hersencellen en een gestoord hartritme. Vitamine B1 komt voor in zilvervlies van rijst, gistextract en in gist, in de zemelen van granen, in wortels, noten, tomaten, bladgroenten en vruchten. Het is in een zuur milieu bestendig ook tegen verhitting en licht. In een alkalisch milieu gaat het B spoedig te gronde (gebruik dus geen dubbelkoolzure soda of bakpoeders). Gebrekziekten door vitamine B gebrek: ontsteking van verschillende zenuwen, storingen in de spijsvertering, de ziekte van Addison, pernicieuze anaemie, ziekte van Basedow, storingen in de endocrine klieren, chronische obstipatie, vermindering van gewicht, vermoeidheid, prikkeling in de benen, onvaste gang en tenslotte nog hartzwakte, hartkloppingen, waterzucht van de benen, heftige zenuwpijnen en harde knobbels in de aangetaste spieren. Bij kinderen treedt groeistilstand op. Zenuwvezels en spier fibrillen ontaarden en alle klierweefsels als lever, alvleesklier, schildklier, kiemklieren enz. degenereren en verschrompelen tenslotte. De bijnieren vergroten zich om nog te redden wat er te redden valt. Ook ischias en spit komen voort uit tekort aan vitamine B en het haar zal door B gebrek minderwaardig worden.

VITAMINE B2
Anti pellagra vitamine of riboflavine (lactoflavine). Dit is een stof die voorkomt o.a. in melk en lever, alsmede yoghurt, gistextract, abrikozen, sinaasappels,

22

noten, aardappelen, uien, eidooier, tarwekiemen, bananen, soyabonen, kwark, bladgroente, tomaten, wei en karnemelk.

Het vitamine B2 is zeer gevoelig voor licht, maar kan beter tegen verhitting dan B1. Het gebrek aan B2 kan veroorzaken: tong ontsteking, mondholte ontsteking, huidontsteking met blaren, puisten en schilfering, en specifieke afwijkingen aan mondhoeken, lippen, tong, neusschelpen en plooien die van de mondhoeken naar de neus lopen. Ook huidontstekingen van scrotum en vulva kunnen wijzen op gebrek aan B2.
Het is een stof met oranje gele kleur, die sterk fluoriseert (nachtdieren hebben hierdoor lichtgevende ogen). De dagelijkse behoeften zijn 1,5 - 1,8 mg. Waarschijnlijk kunnen bacteriën in het maagdarmkanaal dit vitamine aanmaken.

NICOTINEZUUR
Dit is een bestanddeel van de co enzymen, die als katalysator werkzaam zijn bij biochemische processen bijv. de glycolyse en de celademhaling. Het aminozuur tryptofaan is een voorstadium van nicotinezuren. Ziekten, bekend door gebrek aan nicotinezuur zijn de pellagra, huidontstekingen, diarrhee en psychische stoornissen. Bij geestezieken is soms gebleken dat zij een ernstig gebrek aan dit nicotinezuur vertoonden. Het rantsoen per dag bedraagt 10 - 15 mg. Bij voldoende gebruik van volwaardige granen, aardappelen, erwten, bonen, tomaten, eiwitten, melk en melkprodukten, is er geen gebrek aan nicotinezuur. Voor veganisten is het gebruik van noten en soyabonen aanbevolen!

VITAMINE B6 (of pyridoxine)
Pyridoxine, pyridoxal en pyridoxanine vormen de vitamine B6 groep. Deze houden verband met de aminozuurstofwisseling. Tekort veroorzaakt een vertraagde groei alsmede huidafwijkingen en komt vooral veel voor in landen waar veel maïs wordt gegeten. Hierin zit een stof die nicotinezuurvorming tegenwerkt; ditzelfde geldt waar eiwitgebrek is. Zuigelingen bleken van stuipen te genezen door B6, en de laatste tijd onderzoekt men het in verband met aderverkalking.

Hieronder volgt een lijst van stoffen waarin vitamine B6 te vinden is:
melkpoeder ***           doperwten (vers) *       amandelen *           biergist ***
tarwe **                     groene kool                 appelen                 pinda's
havermout **              pofmais *                    bananen                rozebottels **
gort **                       prei *                          hazelnoten **         rozijnen *
cornflakes                 tuinbonen *                  kersen *                walnoten **
vol koren                   abrikozen *                  krenten *               bonen
brandnetels **            voedingsgist ***           gedr. peren *          capucijners *
karnemelk **             eidooiers **                  gist extract            linzen *
aardappels                kwark **                      melk **                  verse groene
yoghurt **                  cashewnotenr ***                                      erwten ***

PANTOTHEENZUUR
Dit speelt een rol bij de vet en koolhydraatstofwisseling. Gebrek hieraan veroorzaakt grijs worden van het haar, atrofie van de bijnierschors, bepaalde huidafwijkingen en soms ook een brandende pijn in de voetzolen (Glusman '47).

23

Aan patiënten met een ernstige darmafsluiting na een operatie werd door toevoeging van pantotheenzuur de stoelgang gestimuleerd en daarbij goede resultaten verkregen. Ook de haarkleur keert weer terug door het gebruik ervan.

Verder komen er nog andere vormen in het vitamine B naar voren, o.a. aminobenzoëzuur, als onderdeel van de molecule van folinezuur; bepaalde vormen van gordelroos, acute rheuma en aandoeningen van rheumatische aard werden door toedoening van aminobenzoëzuur gunstig beïnvloed.

Inositol, een vrijwel overal aangetroffen celbestanddeel in weefsel van plant en dier; men vermoedt dat een tekort hieraan kaalheid tengevolge kan hebben; de benodigde hoeveelheid bedraagt 1 gram per dag.

BIOTINE of VITAMINE H
Komt in een aantal voedingsstoffen voor en is meestal in gebonden vorm aanwezig. Gist, lever en eidooier bevatten het meest van dit vitamine. Het is betrokken bij enzymenprocessen, de vet stofwisseling en omzetting van eiwit. Dagelijkse behoefte ong. 0,15 - 0,30 mg.
Het komt voor in: gist, melk, aardappelen, bananen, gerstepelmeel, rijst in zilvervlies, lever, nier en eidooier.
Een tekort kan aanleiding zijn tot schilfering van de huid en een gladde tong (seborrhoe). Zuigelingen die behandeld werden met sulfapreparaten, vertoonden soms biotine gebrek.

FOLINEZUUR
Dit komt voor in spinazie en andere groene bladen en is noodzakelijk voor een normale ontwikkeling van de bloedcellen. Dit vitamine wordt voorgeschreven bij anaemia tropica, zwangerschapsanaemie en anaemie bij spruw.
Dagelijkse behoefte 1 - 2 mg. In de dagelijkse voeding komt ongeveer 1 mg. voor, doch bij een gezonde darmflora vormt een synthese van dit vitamine toch een voldoende hoeveelheid.

VITAMINE B12 of COBALAMINE
Het bevat 4% cobalt en men noemt het ook anti perniciosa factor, daar het voor patiënten met pernicieuze anaemie van belang is. Het is betrokken bij de stof wisseling van vetten, koolhydraten, eiwitten en nucleinezuren. Het is noodzakelijk voor een normale rijping der rode bloedlichaampjes en tekort veroorzaakt o.a. pernicieuze anaemie, tong en mondholteontsteking en op den duur sclerose van het ruggemerg. Dagelijkse hoeveelheid 1 mg per dag. Mensen met pernicieuze anaemie missen het vermogen B12 te resorberen. Bij geheel en al plantaardige voeding is een tekort van B12 niet uitgesloten. Het wordt vervaardigd als bij product van antibiotica, maar ook door een gistingsproces verkregen door Bacil lus megatherium.

Alle vitamines van het B complex zijn in water oplosbaar en stikstofhoudend. De vitamines van dit complex vertonen een onderlinge afhankelijkheid. Het komt dus wel voor dat één onderdeel een ernstige gebrekziekte veroorzaakt. Het beste is natuurlijk om een zo volledig mogelijke voeding te gebruiken, waar alle afzonderlijke bestanddelen van het vitamine B complex in voorkomen. Juist daarom is het

24

van belang de lijst van B rijke voedingsmiddelen te bekijken en toe te passen wat u denkt nodig te hebben.

VITAMINE C of ASCORBINEZUUR
Dit wordt evenals A- en B-stof door de levende plant gevormd; het is oplosbaar in water. Het is zeer gevoelig voor zuurstof. We vinden het in rauwe groenten en vruchten, vooral in sinaasappelsap, citroensap; de schil aan de binnenkant is eveneens rijk aan C. Gekiemde zaadjes van granen bevatten wel C, granen, bonen en zaden zeer weinig. Als men rauwkost eet, veel vruchten en de groenten in eigen sap smoort, heeft men genoeg C.
De dagelijkse behoefte is 50 mg. per dag en komt voor in:
paprika ***                   sla *                       tomaten                 bosbessen *
champignons               snijbiet **                peterselie **           frambozen
aardbeien **                 spinazie **              bloemkool              grapefruit
boerenkool **                veldsla **                groene kool **        druiven **
sterrekers                    mierikswortel           citroenen **            appels *
cantarellen                   sperciebonen           aalbessen              bananen
komkommers               snijbonen                sinaasappels ***     peen
selderij                         aardappels *           kruisbessen            andijvie
rabarber                       mandarijnen            rauwe roze              berberis
duindoornsap                postelein                bottels ***               bramen **
zwarte bessen ***         radijs                      vossebessen **

Bij gebrek aan C ontstaat vatbaarheid voor infectie, vermoeidheid, prikkelbaarheid, tandvleesbloedingen, onderhuidse bloedingen, blauwe plekken, scorbut, ziekte van Barlow, bloedarmoede, broze vaatwanden, maag en darmzweren, neus- , maag- , darm- en uterusbloedingen, gewrichtsbeschadigingen, pijnlijke gewrichten, purpuraziekte. Spataders, haemorrhoiden en zweren van de twaalfvingerige darm ontstaan mede door C gebrek. De endocrine klieren, hypophyse en bijnieren hebben dagelijks verse aanvoer van C nodig. Ook koortspatiënten en infectieuze aandoeningen behoeven extra vitamine C toediening.
We moeten er op letten vooral verse groente in te kopen, daar bij 2 à 3 dagen bewaren reeds 80% C verloren is gegaan.

VITAMINE D of ANTI RACHITISVITAMINE
Dit vitamine is nodig voor een gezonde ontwikkeling van de botten en gewrichten. Bij gebrek aan D ziet men vooral afwijkingen aan de beenderen, misvormde hoofden, een tekort aan afzetting van kalk in de botten; ook grote onrust, verhoogde vatbaarheid voor infecties van de ademhalingswegen en dikwijls darmstoornissen. Kalk, fosfor en D zijn alle drie nodig voor een gezonde beenvorming. Er ontstaan verkrommingen in wervels en bekken ook reeds als de moeder een tekort heeft tijdens de zwangerschap. Het vitamine D is oplosbaar in vet. Uit een bepaalde stof in de huid, het 7 dehydrocholesterol, kan bij bestraling met ultraviolette stralen vitamine D gevormd worden. Het komt voor in: sinaasappels, brandnetels, boter, room, kaas, melk, yoghurt, eieren (mits de dieren goed gevoederd zijn en zonbestraling hebben gehad). Dagelijkse behoefte: 800 - 1000 internationale eenheden vitamine D. Ook volwassenen vertonen soms gebrek aan D, 

25

verschillende gevallen van bloedarmoede, algehele zwakte, zijn op rekening te brengen van zongebrek. Zonbestraling is dus de natuurlijke D bron en 's winters kan men vitamineolie Vitarnol geven en hoogtezon, sinaasappelsap en thee van brandnetels.

VITAMINE E of TOCOFEROL
Dit vitamine is oplosbaar ín vet, tegen hitte bestand, maar gaat verloren als het vet ranzig wordt. Het heeft een stimulerende werking op verschillende geslachtshormonen. Het komt voor in kropsla en alle granen, vooral in de kiemen, ook in plantaardige oliën, melk en eidooier. Tarwekiemen en tarwekiemolie bevatten een grote dosis E. Het geeft bij een tekort stoornissen in de voortplanting, pijnen in de eierstokken, neurologische afwijkingen, onvruchtbaarheid en impotentie, vetzucht door gebrekkige werking der endocrine klieren, miskramen en te weinig zogvorming. Het vitamine bevindt zich vooral in gekiemde granen. Dagelijks gebruik van vers gemalen graan met daarover 1 à 2 lepels tarwekiemen en als extra middel 1 eetlepel tarwekiemolie heffen tekorten op. Zwangere vrouwen moeten er op letten, dagelijks voldoende vitamine E in hun voeding op te nemen en bij braken, naast E genoeg C vitamine, bijv. rauwe wortelsap met tarwekiemolie, tarwekiemen in de soep of saus, brandnetelthee en genoeg kiezelzuur uit akkerpaardestaartthee of bleekgele hennepnetel.

VITAMINE F
Hieronder verstaat men een aantal onverzadigde vetzuren, waartoe behoren: linolzuur, linoleenzuur, archidonzuur, lécithinen. Het heeft invloed op de vet en koolhydraatstofwisseling. Gebrek aan F geeft huidaandoeningen en stoornissen in de bloedsomloop. Komt voor in alle koudgeslagen plantaardige oliën, vitolboter, diasan, becel, noten en sovabonen.

VITAMINE K
Is bestand tegen hitte, gevoelig voor zuurstof en ontleed door licht. Deze vitamine heeft invloed op de stolling van het bloed; tekort hieraan geeft neiging tot bloedingen in huid en spieren. De gezonde colibacteriën in de dikke darm vormen, als er genoeg gal in de darm aanwezig is, vitamine K.
Komt voor in de groene plantendelen en in lever, spinazie, tomaten en hennep.

VITAMINE P of C2
Dit vitamine voorkomt infecties van de luchtwegen en bloedingen in de weefsels, heeft een goede werking op de huidfunctie en komt in grote hoeveelheid voor in paprika, citroen, sinaasappel, grapefruit en in de binnenste schil van citrusvruchten. Koninginnegelei bevat ook vitamine P.

ONVERENIGBAARHEID DER SPIJZEN BIJ ZWAKKE SPIJSVERTERING Eiwitstoffen worden door pepsine en de zure afscheiding der maagklieren verteerd, zetmeel door flink kauwen, daar het speeksel alkalisch is en dan een ferment, ptyaline genaamd, vormt. Bij een gestoorde vertering wordt altijd eerst het eiwit verteerd en het zetmeel blijft liggen, wat een zure brei vormt, die tot gisting overgaat, waaruit alkohol en organische zuren en koolzuur ontstaan (aparte dieet verkrijgbaar voor zwakke spijsvertering, met een tabel voor gescheiden voeding).

26

BASEN EN ZUURVORMENDE VOEDING
I) Zuurvorrnende voeding:                       II) Basische voeding
alle vleessoorten, vis, worst, wild, ge-     alle vruchten, speciaal de citrus-
vogelte, schaaldieren, uitgemalen           vruchten als:
granen erg, volwaardige granen min-       sinaasappel, citroen, mandarijn,
der, suiker en alle daaruit vervaar-          grapefruit, alle groenten behalve de
digde snoep en suikerwerken, thee,       in I) genoemde soorten.
koffie, cacao, bonbons, alle dierlijke       Zomerkool en zomeraardappels,
vetten, margarine en olie van dierlijke      melk, yoghurt, kwark, karnemelk en oorsprong, roomboter, eiwit, eigeel,        hangop, amandelen, paranoten, wal-
kaas, gedroogde erwten, bonen, pin-      noten, verse jonge erwten en bonen,
da's, mayonaise, spinazie, rabarber,       gedroogde zuidvruchten.
postelein, asperges, spruiten, kastan-    Kruiden
jes, wit brood, gebak, koek uit wit
meel vervaardigd.
Gepolijste, geraffineerde, bespoten,
gekleurde of gebleekte graansoorten
en levensmiddelen zijn erger zuurvormend.

Bij een zeer verzwakte spijsvertering, welke zich uit in het z.g. zuur, gassen, opgeblazenheid, misselijkheid, ook wel door pijnen in de maag, darmen of lever, hoofdpijn en duizeligheid, is het goed op de onverenigbaarheid van sommige voedingsmiddelen te letten. Geen eiwitrijke voeding met zetmeel tegelijk aan één maaltijd verwerken. Geen zure vruchten met zetmeel verwerken, geen zoete vruchten met zetmeel. Geen groenten en vruchten aan één maaltijd.

SCHADELIJKE VOEDINGSMIDDELEN
De moderne mens gebruikt per dag 3,25 gr vergif. Wij beginnen 's morgens met koffie of thee om wakker te worden. Na de maaltijd roken we een sigaret om de zenuwen te kalmeren, om elf uur een kopje koffie, voor de maaltijd een aperitief om de eetlust op te wekken, 's middags nemen we een kop thee om een beetje bij te komen hè, daar knap je van op, zeggen we dan . 's Avonds weer een kop koffie en voor het slapen gaan een of ander slaapmiddel. De volgende ochtend beginnen we weer met laxeertablètten om alle vergif dat de vermoeide lever er niet meer uit kan werken, te helpen ontlasten. Hieronder volgt een tabel van de hoeveelheid vergiftigde en zurenvormende stoffen. Bij het bekijken van de lijst ziet u, dat als u vegetarisch wilt leven, omdat het u gezonder lijkt, of etisch meer verantwoord, u zichzelf tekort doet als u thee, koffie of cacao blijft gebruiken.

Thee bevat 15 - 23% giftige alkoide stoffen, theine en looizuur dat samentrekkend werkt op de maagsecretie.
Koffie bevat 11h% alkaloïde stoffen, 6% looizuur en coffeïne.
Cacao bevat een alkaloïd, theobromine geheten, dat een vergif is verwant aan cofféine. Cacao bevat 1% coffeïne, coca cola 1 - 1,2%, koffie 1 - 2,5%, cola 2%, mate thee 1,15% en thee 1,35 1,75%.

27

Urinezuur en purinestoffen per 100 eenheden:

soep van benen  0.08         kalfscotelet      0.60         vleesnat          8.62
soep van vlees    0.24         lamsbout         0.26         bokking          0.38
bouillon              1.21         lever               1.12          cacao          10.24
biefstuk              0.22         haring             0.03         koffie            12.15
o                                                                            thee             30.38

TUINKRUIDEN, ZOUT en GISTEXTRACT
We gebruiken liefst geen gewoon keukenzout, daar dit het water in de weefsels vasthoudt en tot oedemen aanleiding kan geven en de nieren prikkelt. Zeezout daarentegen bevat vele sporenelementen, die zeer belangrijk zijn voor de mineralenhuishouding.
Om soepen, sausen en jus smakelijk te maken, kiezen we een gistextract, b.v. marmite, dat tevens een extra toevoeging van het vitamine B-complex geeft (niet meekoken).
Om onze spijzen af te wisselen en pikant te maken, kiezen we uit de verse of gedroogde tuinkruiden juist die soorten waar reeds vele honderden jaren ervaring mee zijn opgedaan door kruidenkundigen, kookleraressen en natuurartsen.
Zware en saaie spijzen worden lichter verteerbaar en smakelijk door: dille, karwei, komijn, venkel en koriander.

VOORBEELDEN:
eiergerechten            - hysop, basielkruid
kaasgerechten          - komijn, mosterdzaad, mierikswortel
aardappels                - dille, karwei of basielkruid
witte knollen              - venkel, thijm
bieten                       - anijs, dille of koriander
kool en spruiten         - salie, kruizemunt, of pepermuntblaadjes
wortels                      - anijs of venkel
erwtensoep                - basielkruid, selderij, prei
tomatensoep              - thijm
bloemkoolsoep           - muskaatbloemen
erwten, bonen            - bonenkruid, pepermunt, salie
linzen                        - koriander, thijm, marjolijn, ui
bruine jus                   - lavas en marmite, bieslook
pikante jus                 - thijm of karweizaad
tomatenjus                 - majoraan, basielkruid, venkelzaad
rauwe zuurkool           - dille, thijm, citroenmelisse
uien en prei                - steranijs, kaneel
appelgerechten           - lavas, basillicum, peterselie, selderij, kervel, knoflook, ui
soepen en sausen      - prei, mierikswortel, bieslook
croquetjes                 - thijm, bonenkruid, laurierblad, peterselie, selderij, ui, prei o                                knoflook
kruidenboter              - mierikswortel, selderij, peterselie, knoflook, marmite, soya
inmaak van uitjes, au-
gurken, komkommers
of zoetzuur                - komijn, dille, venkel, koriander, pepermunt

broodbeleg                - sterrekers, waterkers, oost ind. kers, radijs, rammenas,
à                                selderijknol, prei, ui, bieslook, tomaat, komkommer,
à                                wortels, appel, banaan, zuidvruchten (gedroogd), noten macaronie, rijst, aard-
appelpuree                - dillezaad, kerry, zevenkruid
havermoutkoekjes      - hvsopblaadjes
rapen                        - karweizaad
maisgerechten           - mosterdzaad
asperges                   - thijm

U moet leren welke hoeveelheden te gebruiken; van scherpe kruiden neemt u een mespunt, van zachtere soorten 1/2 - 1 theelepel. Verse kruiden knipt of hakt u fijn en strooit ze over het eten, u kunt ze echter ook meekoken.

kruiden om te koken                            kruiden om gemalen te worden
knoflook, ui, prei, thijm, laurier, foelie,       knoflook, uien, prei, bieslook, dragon, kaneelstok, saffraan, vanillestok,              kervel, pinpernel, selderij, peterselie, kruidnagel, bonenkruid, marjolein,            lavas, marjolein, pepermunt, kruizemunt, karwei, dille, venkel, dragon, anijs,           bonenkruid, zevenkruid, kerry, hysop, komijn, kervel, peterselie, selderij en        mierikswortel, basielkruid, citroenmelis- knolselderij                                            se, venkel, anijs, koriander, salie, thijm, à                                                             majoraan, steranijs, kaneel

Waterafdrijvend en genezend voor de nieren:
selderij, lavas, peterselie, komkommer, paardestaart, berkeblad, rammenas.

Bloedzuiverend: prei, ui, knoflook, oost ind. kers, salie, brandnetel, mierikswortel, paardebloemblad, spinazie, kropsla, stinkende gauwe, berkeblad.


Verwarmend en krampstillend: venkel, anijs, koriander, thijm, valeriaan, st.Janskruid, melisse, pepermunt. Leverstimulerend: bonenkruid, cichorei, peen, paardebloem, molsisa, alsem, andijvie, lof, duizendguldenkruid, grapefruit.

Afvoerend:
vijgen, pruimen, sennablad, vuilboomschors, rabarber, rhamnusbast, grapefruit, peensap.

GENEESKRACHT EN WAARDE DER VRUCHTEN
à                                     (zonder suiker eten)

Grapefruit: Vitamine C: bevat mangaan en bitterstoffen, die zeer eetlustopwekkend zijn, stimuleert de lever en helpt bij zelfvergiftiging door een slechte darmwerking, bij koorts, bloedziekten, klierziekten, zweren, kanker, siphylis.

28

0

29

Sinaasappel: bevat mangaan, kalium, calcium, zwavel en fosfor. Vitamine C.
Werkt zeer goed bij koortsende ziekten, rheuma, ontstekingen, avitaminose.
Door C gebrek ontstaan, kouvatten, griep en infectieziekten. Sinaasappel is een vrucht van de eerste rang en zeer goed voor hen die lijden aan spijsverterings bezwaren; hij verhoogt de afscheiding van pepsine in het maagsap, evenals de fermenten van de ingewandsklieren. Voor zuigelingen, die met de fles worden gevoed, voorkomt hij, naast zonbestraling, rachitis.

Citroen: Vitamine C; bevat ijzer, fosfor, kalium, soda, organisch salicylzuur.
Deze helpen zuren uit het bloed te verwijderen. Bij leverziekten, rheuma, zuuroverschot 3 - 5 citroenen per dag gebruiken. De olie die in de schil van onbespoten citrusvruchten zit, bevat een natuurlijk tonicum en een stof verwant aan kinine, welke een galafscheidingsmiddel is en de stoelgang bevordert. Ook het wit aan de binnenkant heeft een reinigende werking.

Druiven: Een van de beste vruchten met een rijkdom aan vitamine en mineralen. Bevat vitamine A, B en C, suiker, vet, eiwitten, chloor, kalk, jodium, kalium, silicium, ijzer, mangaan, fosfor, soda en arsenicum. 
Druiven zijn zeer bloedreinigend, geven een helder denkvermogen, genezen rheuma, waterzucht, leverstuwing, galbezwaren, maag en darmziekten, arthritis, gewrichtsrheuma, longkwalen, bronchitis; ook wordt er een gunstig resultaat bij kanker mee behaald.

Rozijnen: bevatten veel van dezelfde stoffen als de druiven, zijn zeer goed voor hoofdarbeiders, studenten, zwangere vrouwen (slapte na geboorte, voor zwakke longen en luchtwegen, sterk vermoeide hersens), vormen nieuw bloed en de hartspieren gaan beter werken door dagelijks op een handvol rozijnen te kauwen (alleen ongezwavelde rozijnen kopen).
Zij bevatten: natrium, mangaan, jodium, kalium, calcium, siliceum, ijzer, chloor en fosfor.

Kersen: bevatten mangaan, jodium, kalium, kiezelzuur en ijzer, vitamine C.
De kers is bloedzuiverend en bloedvormend en maakt na zuur en ingewandziekten het bloed weer basisch evenals de druif. Helpt bij aderverkalking en heeft een diuretisch (uitscheidend) vermogen. Kersenstelenthee: helpt tegen ontsteking van darm en luchtwegen, nier en blaasontstekingen. Olie van kersenpitten helpt alle soorten stenen oplossen als blaas en nierstenen en gruis.

Verse Ananas: vitamine C (geen blik ananas), bevat natrium, jodium, chloor en papaine, een sterk werkend ferment, dat de spijsvertering aanzet.

Aalbessen en andere soorten bessen: hebben een groot basenoverschot, bevat vitamine A, B en C, kalium, calcium, ijzer, mangaan, citroenzuur, wijnsteenzuur en pectine. Een bessensap kuur werkt bloedzuiverend, helpt tegen rheuma, waterzucht, stenen, huidziekten, geelzucht en een trage lever. Bij slechtwerkende lymphe en opgezette klieren alle soorten bessen eten, daar ze een groot basenoverschot hebben (zonder suiker gebruiken, eventueel met honing).

Abrikoos: bezit veel pro-vit. A, B1, B2, calcium, kiezelzuur, koper, fosfor.
Het aangewezen middel bij bloedarmoede, opbouwer van rode bloedcellen, een uitstekend zenuwvoedsel bij te lage bloeddruk, arterio sclerose, hart en bloeds omloopstoornissen.

30

Peren: bevatten vitamine A, B en C, jodium, ijzer, mangaan, vet en tannine en 8% suiker als levulose, die geschikt is voor suikerpatiënten. Peren helpen urinezuur te verwijderen (alleen zoete, sappige, rijpe soorten met weinig steenvorming).
Het pereblad helpt als thee bij blaasontsteking, bacteriën in de urine, blaasaandoeningen. Ook bij een abnormale bloeddruk werkt het regulerend, zowel bij te hoge als te lage bloeddruk.

Appel: bevat ijzer, appelzuur, fosfor, natrium, jodium, mangaan, kiezelzuur, calcium. Het appelzuur stimuleert maag, darmen en lever. Het ijzer verrijkt ons bloed, fosfor sterkt ons denken en alle mineralen tezamen helpen tegen arthritis, jicht, rheuma en voeden de spierweefsels en zenuwcellen. Schillen van appels zijn waterafdrijvend en urinezuuroplossend. Een appel met schil en klokhuis geeft een goede nachtrust.

Perzik: bevat vitamine A, B en C, natrium, kalium, calcium, kiezelzuur, zwavel, ijzer, mangaan en fosfor. Zij zijn waterafdrijvend, stimuleren het klierstelsel, bloedzuiverend, licht laxerend. Als gezichtsmasker wordt het gebruikt ter verfraaiing van de huid.

Rode bosbes: bevat zeer veel vitamine C, appelzuur, citroen en wijnsteenzuur, reinigt het darmkanaal, tegen gewrichtsrheuma en als omslag bij kanker en kankerachtige huidziekten.

Blauwe bosbes: bevat 0.05 - 0.14% benzoëzuur, dat een microben- en bacteriën dodende werking heeft; veel vitamine C, malonzuur, citroen- en wijnsteenzuur, natrium en calcium. Helpt bij vergiftiging door te veel eiwit waardoor gisting en rotting ontstaat; tegen darmcatarrh, diarrhee en suikerziekten en als gorgeldrank bij keelaandoeningen, keel en tandontsteking. Thee van bosbessen helpt bij blaasontsteking en zwakke nieren. Gedroogde bosbessen bij oogaandoening als oogbad om te spoelen en bij darmbloedingen.

Pruimen: bevatten vitamine C en B, suiker en koolhydraten, natrium, kalium, calcium, silicium, zwavel, ijzer, mangaan en fosfor. Werkt laxerend en ontgiftigend voor de lever, vooral geweekt; en 's ochtends op de nuchtere maag (6 stuks, ook fijngesneden in de muësli) is het waterafvoerend en heeft bij volgehouden gebruik alle constipatie op.

Aardbeien: bevatten vitamine C, kalium, calcium, siliceum, zwavel, ijzer, man gaan, methylsalicyl, fosfor, natrium, jodium en chloorr. Ze werken bloedreinigend, stimuleren de lever en gal; tegen rheuma en jicht, verkoelend bij koorts als sap en als masker huidverfraaiend. Thee van aardbeiblad (20 gr. op 1 Itr. water) tegen lever- en galziekten, asthma, diarrhee en geelzucht.

Vijgen: bevatten chloor, magnesium, zwavel, iizer, mangaan, kalium, calcium, siliceum en zijn zeer rijk aan verschillende zeer werkzame fermenten alsmede assimileerbare substanties. In de schil der vijg zit een melksap dat eiwitten en vezels helpt verteren. Dit ferment bevat een stof die overeenkomst heeft met het pancreassap, een lipo diastase die in zure omgeving werkt en vetten verteert, een amylase die zetmeel in suiker omzet en een protease die de eigenschap heeft melk licht verteerbaar te maken. Is een geneesmiddel voor de lever, werkt laxerend (geweekt en 's morgens nuchter gegeten of door muësli) en in samenwerking met pruimen oplossend bij slijm en bronchitis.

31

Dadels: zijn een goede voeding, maar voor gevoelige magen te zwaar door de suikeroplossing, die voor conservering gebruikt wordt, doch werken laxerend. De gewone goedkope dadel is de beste, bevat het minste suikersiroop of loogmiddel. 

Bramen: vitamine C, bevat ijzer, fosfor en siliceum, sterkend middel bij bloedarmoede, genezend bij diarrhee. Als bramenbladthee tegen diarrhee, witte vloed, zwakke baarmoederspieren; als gorgeldrank bij keel en amandelontsteking, ook bij tandvleesbloedingen; in de laatste maanden van zwangerschap gedronken, geeft het een gemakkelijke bevalling (dr. B. Aschner).

Frambozen: bevatten vruchtenzuur en citroenzuur, vitamine C en levulose. Bij ingewandsstoornissen, slechte spijsvertering, lijders aan galkoortsen, chronische obstipatie, bloedreinigend, hart versterkend, waterverdrijvend, licht laxerend en verkoelend bij koortspatiënten. Het gehalte aan levulose maakt de framboos als genezend voor suikerpatiënten.

Zwarte bessen: bevatten zeer veel vitamine C (80%). Bij alle infectie ziekten, diarrhee, losse tanden, allergische aandoeningen veroorzaakt door stuifmeel als hooikoorts, zeer versterkend voor de nieren en maag, stimuleren de functies van lever en milt, aanbevolen bij: arthritis, keelontsteking. Zwartebessenbladthee: is een urine- en zweet afdrijvend middel, het sterkt de klieren en helpt bij rheuma.

Vlierbes, bloesem en bast: bevat een plantaardig hormoon, blauwzuur, looizuur en kaliumnitraat. De bessen zijn laxerend, stillen neuralgische pijnen, helpen bij verkoudheid en griep. Vlierbloesem helpt het lichaam zweten, voert vergiften af, zet de nieren aan. De bast, Cortex Sambuci, tegen rheumatiek en als diureticum.

Jeneverbessen: bevatten vitamine C, vruchtensuiker, mangaan, calcium.
Bij waterzucht, rheumatiek, blaasontsteking en maagkatarh, worden dikwijls toegevoegd bij kruidenmengsels voor urine-uitscheiding. Jeneverbesolie wordt gebruikt als wrijfmiddel bij rheuma.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

MEDICINALE WAARDE VAN NOTEN op 100 gram

Amandelen: bevatten fosfor, zwavel, kalium, ijzer 4 mg., 19% eiwit, 0.13 mg. caroteen, 0.11 mg. B1, 0.35 mg. B2, zeer hoogwaardige eiwitten en fosfaten en 250 mg. kalk. Speciaal aanbevolen voor zogende moeders, zwangere vrouwen, kraamvrouwen en patiënten die kalk gebrek hebben. Bevat een emulsine (ferment) dat zeer gunstig op de spijsvertering werkt. Als amandelmelk: 10 amandelen malen en met water mixen, vóór de maaltijd opdrinken (bevat 60% amandelolie, die gunstig wordt verdragen door gal en leverpatiënten). Als puree voor zwakke lever en alvleesklier. Kinderen met dauwworm genezen als ze amandelmelk in plaats van koemelk krijgen.

Hazelnoten: vitamine A en B, bevat natrium, kiezelzuur, 14 gr. eiwit, 60 gr. vet, 6 gr. koolhydraten, 200 mg calcium, 3 mg ijzer, 0.4 mg B, 0.07 mg B2. Helpen de bloeddruk verhogen, goed voor mensen met kalkgebrek en door het gehalte aan kiezelzuur sterkend voor longen en luchtwegen, suikerziekten en nierontstekingen; drijven gruis af.

32

Cashewnoten: bevatten 19 gr eiwit, 47 gr  vet, 25 gr  koolhydraten, 59 mg  calcium, 5 mg  ijzer, 0.6 mg  B, 0.2 mg  B2. Door het gehalte aan vitamine B1 en B2 een uitstekend voedsel voor personen met zwakke zenuwen en vitamine B-gebrek en door het hoge ijzergehalte voor bloedarmoede en vrouwen in de mensesperiode en om de rode bloedlichaampjes aan te maken.

Walnoten of okkernoten: bevatten 12 gr  eiwit, 40 gr  vet, 5 gr  koolhydraten, 60 mg  calcium, 2 mg  ijzer, mangaan, koper, fosfor en kali. Laadt het zenuwgestel op, versterkt onze denkkracht, verhoogt de bloeddruk. Darm en lever worden aan het werk gezet en het wordt ook verdragen door patiënten met stofwisselingsstoornissen en verstopping. Bij scrofuleuze kinderen met opgezette klieren geven we een thee van walnotenblad (15 gr. op '/2 Itr. water). Het reinigt het bloed, verdrijft wormen, bevordert de spijsvertering bij maag en darmverslijming.

Pinda's: dit zijn geen noten maar peulvruchten; ze hebben een groot zuuroverschot door hun overmaat aan purinestoffen; slecht bij rheuma en aanleg tot verzuring evenals pinda's in een jasje enz. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

KWALITEIT EN MINERALENRIJKDOM VAN VOEDING 

Door jarenlange onderzoekingen van prof. W.A. Albrecht, hoogleraar en directeur van het bodemonderzoek in Missouri, is gebleken dat het aanmerkelijk verschilt, waar de vruchten, granen en groenten worden verbouwd. Het gehalte van mineralen, eiwitten en vitaminen hangt ten nauwste samen met de toestand van de bodem. Door roofbouw ontstaan niet alleen kwantitatieve, maar ook kwalitatieve veranderingen.
En het gehalte aan mineralen vermindert als de bodem niet natuurlijk wordt bemest. Alle dierlijke en plantaardige organismen werken in een harmonische levensgemeenschap van de bodem, van de kleinste eencellige protozoën tot de regenworm toe. Verstoren wij dat, dan doen de insecten en parasieten een aanval op de gewassen en tasten ze aan. Door het uitbuiten van de bodem-, verkeerde bemesting en bewerking, hebben dier en mens een tekort aan de juiste mineralen. Wij moeten dus als huisvrouwen en consument niet vragen naar mooie en kleurige gewassen, maar naar volwaardige, gezonde vruchten, groenten en granen met een hoog gehalte aan mineralen en vitaminen. Dan zal de wetenschap op voedingsgebied eindelijk gaan inzien dat het gaat om een gezonde bodem en een gezonde mensheid, en kan de bespuiting met giftige stoffen achterwege blijven, want de microben en planten hebben niet de mensen nodig om te groeien, maar het bestaan van de mens hangt volledig af van de plantenwereld. Ook hier in Nederland is een vereniging van bodemonderzoek met een maandblad, en worden lezingen op dit gebied gegeven. In Warmond is een school die jongens en meisjes opleidt met dit principe van gezonde bodem.

SAPPENKUUR OF SAPVASTEN 
Door zijn grote kaliumrijkdom en natriumarm zijn, is een verse sapkuur zeer geschikt om alle weefsels te ontwateren en slakken op te ruimen, wat vooral bij hart- en nierpatiënten bijzonder gewichtig is. Maar ook bij eczemen en huidaandoeningen, rheuma en jicht, maag , darm en leverziekten, galaandoeningen, hoge bloeddruk en arterio sclerose en vaatvernauwing is een dagelijks gebruik van

33

vers uitgeperste sappen van vruchten en groenten aanbevolen:

rauwe aardappelsap voor                      - oververzuring van de maag
rammenassap                                     - voor lever en galaandoeningen
uien, prei en knoflook                           - bij te hoge bloeddruk
peen en knoflooksap                            - ingewandswormen en maden bij kinderen  00                                                        zowel als volwassenen
kool, aardappel, selderijsap bij              - maag en darmzweren
selderij en peterseliesap                       - nierpatiënten
rode bietensap                                     - bloedarmoede, voorbehoedend en ook
00                                                         genezend bij kanker
wortelsap                                             - oogaandoeningen, leverpatiënten

Voor maag en darmpatiënten is het beter wat haverslijm of lijnzaadslijm erbij te gebruiken.
Radijs , rammenas , selderij , uien en knoflooksap verdunnen.
Alle sap met een rietje opdrinken en goed inspeekselen.
Alle vruchtensappen zijn bloedzuiverend, uitscheidend en ook opbouwend door het vitaminegehalte en de mineralenrijkdom, liefst maar één soort tegelijk per keer.
Om te zoeten, nooit suiker, dat geeft gisting; wel als toevoeging honing, moutextract, echte druivensuiker, bananencrême.
Duindoornsap ongezoet of met slijm van haver, lijnzaad of granen of honing.

Onderzoek van prof. Eppinger en dr. Kaunitz aan de medische kliniek in Wenen hebben uitgewezen dat het doorslaggevende proces in de voeding zich niet afspeelt in de darm, maar bij de overgang van de voedingsvloeistof van de uiterste vertakkingen van het bloedadersysteem, de capillairen, in de levende cellen van het organisme. Een proces dat zich gelijktijdig in het gehele lichaam millioenvoudig voltrekt. De voedingsvloeistof moet daarbij door twee fijne huidjes en een tussenruimte treden. Datzelfde geldt in omgekeerde richting voor de door de cellen aan het bloed af te geven afvalstoffen. Dit doorheendringen geschiedt niet, zoals men vroeger dacht naar de bekende natuurwet, waarnaar zich wederzijds een vereffening der vloeistofsamenstelling voltrekt; in tegenstelling met deze natuurwet wordt juist een zo groot mogelijke contrastspanning van de vloeistofsamenstelling nagestreefd. Het bloed bevat b.v. keukenzout, de cel niet. In de levende gezonde cel bevindt zich blijkbaar een souvereine instantie die het kalium kan aantrekken en het natrium afstoten en een selectie toepast op de aangevoerde stoffen. Hoe gezonder de cel, des te beter kan zij dit vermogen uitoefenen, hoe zieker, des te meer voltrekt zich een vereffening. Als de cel sterff, verdwijnt de contrastspanning. Proeven met het toedienen van mineraalstofmengsels om het selectievermogen der cellen te herstellen wezen uit dat dit niet hielp. Alleen zuiver plantaardige rauwkost kon een intensieve genezingstendens teweegbrengen. Ook dr. Hanisch zei reeds: "De cel neemt niets op, maar wordt gevoed door stralingskracht die van natuurlijke zonne- energierijke voeding uitgaat".

34

RECEPTEN                                                                                                         

TARWE(gist)BROOD 
500 gram gemalen tarwe, 500 gr volkorenmeel, 25 gr gist (of zuurdesem als gisf ), 0,5 Itr. melk of water, 1 theelepel zeezout .
Bereiding: de opgeloste gist in een kuiltje in de kom met bloem doen en ongeveer een kwartier laten rijzen. Dan het deeg kneden, na toevoeging van zout en de melk of het water (met de hand 10 minuten kneden, met de kneedmachine 3 minuten); het deeg in de vorm doen en deze op stoom of in een teiltje heet water zetten, om het deeg te laten rijzen. Tenslotte bakken in een warme oven gedurende 3 kwartier à 1 uur.

KNÄCKEBROOD: 150 gr  volkorenmeel, 150 gr  roggemeel, 25 gr  plantenboter, 150 cc water, 1/2 theelepel zout.
Bereiding: de beide meelsoorten door elkaar roeren, het zout toevoegen en de boter in klontjes er doorheen snijden. Dan met het water een stevige deegbal maken en deze uitrollen tot een dunne laag; met een vork gaatjes erin prikken en met een mes langwerpige rechthoekige plakjes snijden, die men op een ingevette bakplaat matig warm bakt gedurende 15 à 20 minuten.

KLEINE VOLKORENBOLLETJES
Het deeg bereiden als voor brood, u weegt er stukjes van 50 gr  van af, vormt ze tot ronde of langwerpige broodjes, vet het bakblik in en legt de bolletjes erop, laat ze rijzen onder een vochtige doek en bakt ze in ongeveer 20 minuten.

KRENTENBROOD
500 gr  gezeefd volkorenbloem, 2 eieren, 25 gr  gist, 25 gr  rietsuiker, 1 theelepel zeezout, 1/4 Itr  melk, 50 gr  krenten, 50 gr  rozijnen, 50 gr  sucade snippers.
Maak op dezelfde manier het deeg als van volkorenbrood, voeg er de gewassen zuidvruchten door en dan de eieren met het zout en de suiker, laat het brood ongeveer 1 uur in een teiltje warm water rijzen. Bestrijk de bovenkant met wat geklopt eigeel en bak het brood in ongeveer 3 kwartier gaar.

KRENTENBOLLEN
Het deeg bereiden als voor krentenbroodbrood, u weegt er stukjes van 50 gr  van af, vormt ze tot ronde broodjes, vet het bakblik in en legt de bolletjes erop, laat ze rijzen onder een vochtige doek. Bestrijk de bovenkant met wat geklopt eigeel en bak ze in ongeveer 15 à 20 minuten.

GISTLOOS BROOD
Maal zelf zo kort mogelijk voor het bakken de tarwe in uw eigen (eventueel hand-) molen. 1000 gr  tarwe, 1 theelepel zeezout, 2 eetlepels maisolie, 1 eetlepel honing. Meng het dooreen en kneedt dit deeg met 1/2 Itr  karnemelk en 1 theelepel in water opgelost zuiveringszout. Doe het deeg in een geölied bakblik en bak het brood in 1 uur in een matig warme oven. Een bakje water in de oven zetten en als het brood uit de oven komt even de korst met een kwastje met olie bestrijken.

35

 MUESLI
Per persoon 1 eetlepel havervlokken, rauw of de avond van te voren in de week gezet, sap van 1 sinaasappel of' 1/2 citroen, 1 eetlepel gecondenseerde melk, yoghurt, karne- of zoete melk, 150 gr appelen of vruchten van het seizoen, 1 eetlepel tarwekiemen, 1 eetlepel gemalen noten. U raspt de appel met het klokhuis, vermengt die met het sinaasappelsap, roert er de graanvlokken door en strooit er de noten overheen. Eventueel zoeten met honing of rozijnen, dadels, vijgen.

ONTBIJT VAN VERS GEMALEN GRAAN
U neemt per persoon 50 gr tarwe, -rogge, -gerst, -boekweit of haver. Mengen is ook goed. Dit zet u 's avonds in de week en 's morgens maalt u de gezwollen korrels in de mixer met wat geweekte rozijnen, abrikozen, vijgen of dadels. Vermengen met wat melk of karnemelk en zoeten met honing. Een eetlepel tarwekiemen en/of vers gemalen lijnzaad eraan toevoegen en u heeft een zeer voedzaam ontbijt dat tevens laxerend is. Een half uur van te voren een glas vruchtensap of wat vruchten nemen!

WARM GRAANGERECHT
ln het koudere jaargetijde kunnen wij 's morgens ook een warme pap als ontbijt nuttigen. We nemen dan per persoon 1/4 ltr melk- of karnemelk en ongeveer 50 gr vers gemalen graan, onder het koken voegen we er rietsuiker aan toe, ongeveer 3 minuten laten koken. Een rauwe vrucht vooraf en wat noten toe completeert ons ontbijt.

GERST VITAALPAP, RAUW
Een waardevolle aanvulling bij vitamine B gebrek is een bordje yoghurt met 1 - 1,5 eetlepel gestaalmeel, 1 eetlepel tarwekiemen en 1 eetlepel vers gemalen lijnzaad of 1 eetlepel lijnolie, gezoet met honing.

WAERLAND ONTBIJT
Dit kan zeer gunstig zijn voor mensen met een trage darmfunctie. Het bestaat uit 5 of 6 lepels gemalen tarwe, 's nachts geweekt in 6 eetlepels water, 's ochtends voegt men hieraan verse vruchten toe, honing en karnemelk, 1 of 2 eetlepels gedurende de nacht geweekt, gemalen lijnzaad en 2 eetlepels tarwezemelen.

TER AFWISSELING ALS ONTBIJT
Een portie kwark met zuidvruchten (zoals geweekte abrikozen, pruimen, dadels, vijgen) en wat gemalen lijnzaad, gemalen noten en 1 eetlepel lijnolie.


TWAALFUURTJES                                                                                         à
A.
Vooraf een rauwkost slaatje, bestaande uit fijngesneden groente, aangemaakt met olie en citroen, gegarneerd met plakjes ei, komkommer, tomaat en wat verse tuinkruiden. Daarna volkorenbrood met planten en/of een kruidenboter, een ragout van kaas, eieren, tomaten of uien (eventueel een combinatie van enkele dezer ingrediënten) en een kopje plantaardige bouillon.

36

TWAALFUURTJES B.
Vooraf een vrucht; dan knäckebrood met boter en vruchtenpasta, jam van rauwe abrikozen, rozebottelmarmelade; eventueel roggebrood; kwark met rozijnen en honing; een kopje rozebottel- of lindebloesemthee.
NB. Aan elke broodmaaltijd behoort iets rauws vooraf te gaan. Verder breken we met de gewoonte allerlei zoetigheden als broodbeleg te gebruiken; deze vervangen we door schijfjes gesneden appel en/of tomaat of komkommer, een portie tuinkers, wat gemalen noten of notenpasta, tahin, kruidenboter, kwark met zeezout en kruiden.

NOTENBOTER 
100 gr  gemalen okkernoten, 100 gr  boter zacht roeren, dan een snuifje zeezout, theelepel gemengde kruiden en de noten er door roeren.

KRUIDENBOTER
De boter roeren en hieraan toevoegen: b.v. bieslook of marjolein, lavas, bonenkruid, peterselie, selderij, kervel, komijn, basilicum, koriander, zevenkruid, geraspte mierikswortel. Met een snufje zout of theelepel marmite.

GEVULDE TOMATEN
Benodigd: 6 à 8 middelgrote tomaten, 200 gr  mengsel van brood gehakt.
Bereiding: was de tomaten, snijdt er het kopje af en hol ze voorzichtig uit; vul ze met gehakt en doe ze in een vuurvaste schotel. Giet er wat jus bij, gemaakt van het uitgeholde tomatenmoes, leg op elke tomaat een stukje boter, doe hier en daar nog een klontje boter in de schotel en zet deze 20 minuten in de oven.

BROODSMEERSELS
Tomatensmeersel: ingrediënten: 1 eetlepel geknipte tuinkruiden, 2 eetlepels melk, een paar aardappels (gekookt), 1 à 2 eetlepels tomatenpuree of vers gezeefde tomaten, een snufje zeezout, 50 gr  boter en 1/2 theelepel kerry plus 1 theelepel zevenkruid.
Bereiding: de boter en de aardappels fijn maken en goed mengen, dan de kruiden en het zout toevoegen; daar doorheen de tomatenpuree mengen en om het geheel smeerbaar te maken, de melk toevoegen. Tot slot de tuinkruiden erdoor roeren.

Ei smeersel
Benodigd: 2 eetlepels slasaus of mayonaise, 2 harde eieren, een snufje zeezout, 1 theelepel paprikapoeder, 1 eetlepel gesnipperde ui of een teentje knoflook.
Bereiding: de eieren fijnwrijven, kruiden en zout toevoegen, daarna de slasaus er door mengen en tot slot het uitje of de knoflook.

Honing chocolade pasta
Gemaakt van 200 gr  boter, 200 gr  vloeibare honing, 30 gr  eikelcacao of cacao, 1 eetlepel suiker en 1 eetlepel water.
Bereiding: de cacao en suiker mengen en daarna met water glad roeren, dan de honing er goed mee vermengen en het geheel met een vork of gard door de boter roeren tot een smeuige pasta. Heerlijk op de boterham of als tractatie op biscuits of wafels.

37

Kaasboter 
Ingrediënten: 100 gr  geraspte kaas, 100 gr  boter, een snufje zeezout, 1 theelepel gemalen komijn en 1/2 theelepel kerry.
Bereiding: de boter tot room roeren, de kruiden erin mengen, vervolgens de kaas en het zout en tot slot de vers gemalen komijn. 

Tomaten uien ragout
Benodigd: 500 gr  tomaten, 100 gr  bloem, 50 gr  boter, 3 grote uien, een snufje zeezout, wat peterselie en 1 theelepel gemalen dille.
Bereiding: de uien fruiten, de tomaten meestoven, de bloem goed roerende toevoegen, zodat het een dikke gebonden saus wordt, tot slot het zout en de kruiden erbij doen. Warm opdienen of geheel koud laten worden.

Kwark-olie-pasta
100 gr. magere melkkwark, een mespunt zeezout, 1 theelepel marmite, partje smeerkaas, 4 eetlepels melk, 1 eetlepel maisolie, klein gesnipperd uitje, mespunt paprika, 1 eetlepel fijn geknipte peterselie.
Bereiding: de kwark met olie en melk in mixer of met de garde goed glad roeren, de kruiden, zout en peterselie toevoegen en gebruiken op volkoren of knäckebrood. Deze kwarkbereiding kunt u afwisselen door in plaats van kaas de volgende ingrediënten toe te voegen: tomatenpuree of tartex, mierikswortel, selderijknol of radijs.
Met een zoete spijs is het ook erg lekker; dan neemt u rozijnen, vijgen, dadels of abrikozen, noten en wat honing.

Noten pasta
Men neemt 250 gr  amandelen, -paranoten of -hazelnoten, maalt ze tweemaal en vermengt ze met 2 eetlepels mais- of zonnebloemolie en naar smaak met een mespunt zeezout. 

Cocos pasta
U maalt verse cocos met de melk die in de noot zat en roert hier nog wat vloeibare honing door; eventueel gebruikt men de pasta zonder honing of met rietsuiker. Drie dagen houdbaar.

Vruchten-pasta
Men neemt gelijke delen gedroogde abrikozen, rozijnen, vijgen en ontpitte dadels, draait ze tweemaal door de mixer en u heeft een pasta die een week houdbaar is. Naar smaak kunt u er nog wat olie (liefst koudgeslagen) aan toe voegen en ook met gemalen noten geeft het een heerlijke combinatie.

RAGOÛTS
Als broodbeleg is ook lekker een warme ragout te consumeren. Wij gebruiken hiervoor een dikke gebonden saus en kunnen kiezen uit een vloeistof, bijvoorbeeld melk, kruidenbouillon, groentebouillon. Als bindmiddel kiezen we bloem en eventueel wat soyameel, als kruiden verse tuinkruiden of gedroogde kruiden als basilicum, knoflookpoeder, koriander, kummel, zevenkruid, dille, thijm, lavas.
We nemen altijd gelijke delen bloem en boter.
Voorbeeld: 40 gr  bloem (30 gr  bloem en 10 gr  soyameel), 40 gr  boter, 1 fijngesnipperde ui, 4 dl. bouillon gemaakt van 1

38

dessertlepel marmite, 1 ei, geknipte peterselie, 100 gr champignons, 1 theelepel zevenkruid en een snufje zeezout. Verwarm de bloem en boter tot een dikke roux, bak de champignons, voeg bouillon en kruiden toe en maak de ragoût af met de kruiden en geklopte ei, eventueel nog een scheutje room of soya. Als vulsel bijvoorbeeld geraspte kaas, tomaten, uien, eieren, prei, groenten, erwten of bonen.

SOEPEN Voor 4 personen erwten , bonen of linzensoep. 200 gr. erwten of bonen (p.p.), 200 gr. prei, 1 knolselderij, 1 bosje selderij, 1 bosje peterselie, 100 gr. boter of soyaolie, 4 Itr. water, 4 theelepels marmite, 1 theelepel basielkruid. 
Week de erwten een nacht, kook ze met een eetlepel olie gaar (nooit met dubbelkoolzure soda). Was de groenten, fijnsnijden en meekoken of apart smoren en dan toevoegen. Maak op smaak af met de marmite, kruid en een eetlepel boter per persoon, eventueel een scheut koffiemelk en een beetje zeezout.

Kervel , peterselie of selderijsoep
Voor 4 personen, 100 gr. boter, 2 Itr. water, 1 teentje knoflook, 1 bos kervel, peterselie of selderij, 250 gr. aardappels, 1 dl. melk of room, 1 prei of ui, paar blaadjes lavas, mespunt kerry of paprika, 4 theelepels marmite, plukje thijm en naar smaak zeezout of selderijzout.
Bereiding: maak bouillon van de groenten, smoor de tuinkruiden, kook de aardappels gaar en wrijf ze door een zeef, bind de soep hiermee en maak op smaak af met de kruiden, het zout en de melk of room, marmite.

Gemengde groentesoep
2 Itr. water, 2 preien, uien, selderij, peterselie, verse dille, venkel, pepermuntblad, bloemkool of asperges, 1 theelepel karwijzaad, 100 gr. boter of 1 dl. olie, mespunt zeezout, 3 theelepels marmite. Om te binden p.p. 1 eetlepel aardappelmeel of 1 eetlepel bloem.
Bereiding: de olie of boter verhitten, de groente erin gaar smoren, dan de bouillon toevoegen, binden met het aardappelmeel of bloem, met boter tot een roux binden en daaraan de bouillon toevoegen. De soep afmaken met het gemalen karwijzaad en snufje zeezout. U kunt ook kiezen uit één soort groente en neemt dan 100 gr. p.p., bijvoorbeeld spinazie, postelein, kool.

Tomatensoep
1 Itr. water, 500 gr. tomaten of 2 blikjes puree, 2 uien, laurierbladen, 50 gr. boter of olie, 50 gr. bloem, snufje zeezout, 2 theelepels marmite, 1 eetlepel geknipte peterselie, 1 theelepel tijmpoeder of plukje verse tijm.
Bereiding: smoor de tomaten en ui gaar in de boter of olie, roer er de bloem door en giet er goed roerende de bouillon bij. Laat de kruiden 10 minuten zachtjes meekoken, verwijder ze dan en voeg de fijngesnipperde peterselie op het laatst toe en naar smaak een scheut room of koffiemelk.

Brandnetelsoep
1 Itr. water, 1 uitje of teentje knoflook, 250 gr. rauw gehakte brandnetels (jonge loten), 1 theelepel zevenkruid, 2 theelepels marmite, 50 gr. boter, 50 gr. bloem. Bereiding: smoor de brandnetels, voeg al roerende de bloem toe en in kleine

39

hoeveelheden het water, laat 10 minuten zachtjes doorkoken en maak op smaak af met het kruid, een eidooier en wat zeezout.

Champignonsoep (of van andere paddestoelen)
1 Itr. water, 2 theelepels marmite snufje selderijzout, 250 gr. of 2 blikjes champignons, 1 ui of teentje knoflook, 1 eetlepel gesnipperde peterselie, 50 gr. boter of olie, 50 gr. bloem, of bloem en soyameel. Bereiding: smoor de paddestoelen gaar in boter of olie, fruit het uitje mee, roer er de bloem door en langzaam het water 10 minuten zachtjes laten koken en als het van het vuur is oe petorselie erin.

VRUCHTENSOEP 100 gr. gort, 25 gr. bloem, 1/2 Itr. water, 1 citroen, 100 gr. gedroogde pruimen, 100 gr. gedroogde abrikozen, 25 gr. rozijnen, 25 gr. krenten, pijpkaneel, 100 gr. rietsuiker.
Bereiding: de zuidvruchten en gort weken en met het weekwater de suiker en pijpkaneel koken, binden met bloem en afmaken met het citroensap en wat gemalen anijszaad. 

Om in de soep te doen
Balletjes, croquetjes, eiergelei, blokjes of reepjes ei, gemalen kaas, kaasballetjes en broodcroutons. Snijd van oud brood blokjes en bak ze in hete olie bruin en knappend, of in de frituurpan met hete olie onderdompelen en uit laten lekken. Apart serveren.

Eiergelei
2 eieren, 2 dl. bouillon, mespunt basielkruid, snufje zeezout. De eieren loskloppen met de bouillon, het zout en basielkruid. Het mengsel in 2 ingevette vormpjes gieten en au bain marie koken in 20 minuten. De vormpjes keren en de eiergelei in blokjes snijden.

Kaasballetjes
1 ei, wat paneermeel, 40 gr. demeterbloem, 30 gr. boter, 2 dl. melk, 200 gr. kaas, snufje selderijzout, theelepei gemalen komijn.
Bereiding: de boter en bloem verwarmen, daarmeé goed roerende de melk toevoegen en alles tot een gladde saus laten koken, de kruiden, kaas en zout toevoegen, op een nat gemaakt bord uitspreiden en laten afkoelen en er dan kleine balletjes van vormen, door een bloempapje of een los geklopt ei halen, dan door de paneermeel en bakken in heet plantenvet of zonnebloemolie. Vlak voor het opdienen in de soep doen.

Broodsoepballetjes
Restjes oud bruin brood, 1 eidooier, 1 gekookt ei, snufje kerry, 1 fijn gesnipperde ui, scheutje soya, 1/2 theelepel marmite, restjes champignons of cantharellen. Het brood weken, vermengen met de eieren, kruiden toevoegen, balletjes van vormen en door paneermeel rollen. Daarna bakken in hete zonnebloemolie en even nog warm laten worden in de soep. Om te binden of de soep wat voedzamer te maken kunt u rauwe aardappels raspen, havervlokken, rijst in zilvervlies, gort, ongekleurde vermicelli en boekweit toevoegen. Ook soyameel of gezeefde bloem.

40

Griesmeelballetjes
 1/3 Itr. melk koken en hierin 35 gr. griesmeel strooien, mespunt selderijzout toe voegen. Van het vuur halen en peterselie, 1 uitje en 1 ei er door roeren, daarna af laten koelen, balletjes van vormen en nog even in de soep warm laten worden.

RAUWKOSTSLAATJES VOORBEELDEN
Fijn geraspte bloemkool, tomaten, komkommers, peentjes, notenslasaus, plukje thijm en mespunt gemalen muskaat.

Rode koolsla
Rode kool, raspen, 1 appel erdoor fijn snipperen, 1 uitje, 1 theelepel kaneel, rietsuiker en olijfolie met citroensap.

Spinaziesla
Spinazie, citroensap, zonnebloemolie, karwijzaad, soya en fijn gesnipperde uitjes.

Veldsla
Veldsla, bietjes (rauw geraspt), bieslook, 1/z theelepel koriander, 1 appel en mayonaise.

Lofsla
Fijngesneden lof, gesnipperde ui, blokjes kaas, olie, citroen, mespunt gemalen karwijzaad, eventueel geraspte appel.

Bietensla
Bietjes geraspt, zure appel 1 theelepel mierikswortel geschrapt, selderijzout, aanmaken met wat citroen en room of olie.

Wortelsla
Geraspte wortels, 1 theelepel gemalen anijszaad, mayonaise en gesnipperde ui.

Zuurkoolsla
De zuurkool fijnsnijden, vermengen met soyaolie, gemalen karwijzaad en citroensap of met yoghurtslasaus. Een mogelijkheid is ook: zuurkool gesneden met geraspte mierikswortel (1 cm.), snufje selderijzout, teentje knoflook en maisolie. 

Koolsla
Alle soorten kool kunt u zeer fijn raspen en eventueel met appel en citroensaus aanmaken of met een pikante kwarkmayonaise waarin men ui, knoflook en kruiden doet.

Komkommersla
Plakjes komkommer, preitje, paprikapoeder en kwarkmayonaise. 

Bloemkoolsla 
Geraspte rauwe bloemkool, tomaat, gesnipperde peterselie, 1 cm. mierikswortel geraspt en notenmayonaise. 

Knolselderijsla
Geraspte knolselderij, appel, dillezaad, preitje, okkernoten, citroensap, yoghurtslasaus met dixap.

41

Wilde kruidensla
Jong paardebloemblad, brandnetels, fijngesneden zuring, 1 gehakt uitje, zeezout en aanmaken met maisolie en citroensap. Dit is zeer gezond voor lever en nieren. 

Gemengde sla
Raapsteeltjes, spinazie, bloemkool, radijsjes, peertjes, bieslook, plakjes ei, kwarkraayonaise met hazelnoten.

Aspergesla 
De asperges raspen, de punten apart houden, aanmaken met citroensaus en room, garneren met de punten, plakjes ei en peterselie.

Tomates komkommersla
Dunne plakjes komkommer en tomaat, snijden en aanmaken met verse of gemalen tijm, olie, citroen en een snufje selderijzout.

Andijviesla
De andijvie zeer fijn snijden, 1 preitje fijn snipperen en aanmaken met okkernootmayonaise waarin een theelepel paprika. Uien met tomates in de oves voor 4 personen 500 gr. uien, 500 gr. tomates, 1 theelepel marmite, 1 theelepel karwijzaad, 100 gr. boter, mespunt kerry. Bereiding: de boter smelten, kerry toevoegen en uien fruiten. Alles in vuurvaste schaal doen, de tomaat in plakken snijden, op de uien leggen, er paneermeel over strooien en klontjes boter, dan in de oves bruine korst op laten komen.

Groentensoufflé
U kunt één soort groente kiezen, bijv. spinazie, lof, schorseneren, spruiten, kool. Men neemt 150 gr. oud brood, 100 gr. demeterbloem, 2 theelepels marmite, 3 dl. melk, 50 gr. boter, 3 eieren, 1 theelepel gemalen kummel en wat zeezout. Bereiding: het brood weken in de melk en met de bloem aanmaken tot een glad deeg, de groente met de boter, eieren, kruiden, marmite en naar smaak zout erdoor doen en voorzichtig het stijfgeklopte eiwit. Alles in een beboterde vuurvaste schaal doen, paneerrneel en klontjes boter er bovenop en in een warme oves souffleren met een mooie bruine korst.

Stampot met rauwkost
Eerst aardappelpuree maken, dan hier door heen stampen: zeer fijn geschaafde Kool, boontjes, peentjes, koolraap, knolletjes of fijngesneden bladgroenten, gehakte ui, t2entje knoflook, 1 theelepel gemalen karwijzaad en flinke theelepel marmite, afmaken met naar smaak zeezout en stuk boter.

Hete bliksem
1,5 kg. zure appels, 500 gr. zoete appels, 1000 gr. aardappels. In vieren snijden met schil en klokhuis, 2 eetlepels maisolie in gietijzeren pan doen, de aardappels en appels er boues op, eues de stoom eraf laten komen en dan zacht gaar laten, worden op kleine vlam. Met rietsuiker, kaneel en theelepel koriander, stampen en opdienen met bruine jus en gehakt.

42

Bieten gesmoord met appels
1 kg bietjes raspen met 2 grote uien gesneden en 4 geraspte appels smoren in 2 eetlepels zonnebloemolie. Binden met 1 eetlepel demeterbloem en afmaken met 1 theelepel gemberpoeder, 1 eetlepel rietsuiker en naar smaak selderijzout.

Griekse uienschotel 
1 kg uien, 250 gr. prei, 1/2 bos selderij, 3/4 Itr. marmite bouillon, 2 eetlepels soyameel, 1 citroen, plukje tijm en laurierblad, 2 teentjes knoflook. De uien en prei smoren in olie, daarna met de bouillon, citroensap, selderij en kruiden in gesloten pan 15 minuten stoven, het vocht zeven en binden met 2 eetlepels demetermeel. Daarna op smaak brengen met selderijzout, een snufje paprikapoeder en serveren bij gekookte aardappels of rijst in zilvervlies.

Bloemkool in plantenboter gestoofd
De bloemkool in roosjes snijden en in een pan doen met 40 gr. plantenboter, snufje zeezout, 2 eetlepels melk en water. Gaar stoven en het vocht binden met een eidooier en 1 eetlepel demeterbloem en over de bloemkool gieten. Garneren met gehakte peterselie en gemalen muskaatnoot. " 

Bonenfilosoof
250 gr. bonen of erwten, 1000 gr. aardappels, 500 gr. uien, 50 gr. boter, 3 dl bouillon van 3 theelepels marmite, bonenkruid, selderijzout. De uien in de boter fruiten, bouillon toevoegen met bonenkruid en selderijzout, de bonen gaar koken, de aardappels pureren. Een beboterde, vuurvaste schaal met een laag puree bedekken, hierop een laagje bonen, dan de uien met het vocht, weer een laag aardappelen om en om met uien en aardappelen en bestrooien met paneermeel en klontjes boter. Daarna een mooie bruine korst op laten komen in de oven.

Groenten variatie 4 personen
In de gietijzeren pan 2 eetlepels zonnebloemolie doen, deze verwarmen en 500 gr. in schijfjes gesneden uien er op doen, 200 gr. wortelen, 200 gr. champignons, 200 gr. aardappels, 200 gr. sperciebonen, alles in stukjes gesneden met een teentje knoflook gaar laten koken en het vocht binden met soyameel, zeezout, scheutje soya en op smaak brengen met gemalen dillezaad en verse bieslook.

Prinsessebonen met citroensaus
1 kg. sperciebonen, 1 citroen, 40 gr. boter, 40 gr. bloem, 1 theelepel marmite, 1 lepel fijngehakte peterselie, 1 gesnipperd ui, teentje knoflook, 1 theelepel of vers gesneden bonenkruid.
Bereiding: kook de sperciebonen gaar, maak een gebonden saus van de boter en bloem, klop het citroensap erdoor, giet dit over de bonen en strooi er de peterselie en het bonenkruid overheen. 

Rijst met eieren en champignons
400 gr. champignons, 4 eieren, 250 gr. rijst in zilvervlies, 1/2 Itr. water, 35 gr. boter, 35 gr. bloem, uitje, peterselie, 2 theelepels marmite, zeezout en theelepel gemalen tijm.
Bereiding: de rijst gaar koken, de champignons in 1/2 Itr. water koken waaraan toegevoegd is zeezout en citroensap (10 min.). De ui fruiten, de bloem toevoegen en alles tot een roux binden, voorzichtig met het vocht aanmengen en met

43

de champignons nog even door laten koken. De rijst in een rijstrand overdoen en op een schotel storten, in het midden de champignonsaus gieten on garneren met halve eieren en fijngesneden peterselie.

Gierstschotel
250 gr. gierst, 3 eetlepels zonnebloemolie, theelepel zeezout, 1/2 Itr. water, theelepel marmite, 2 grote uien, 250 gr. tomaten of blikje purée.
Bereiding: de olie verhitten, hierin de gierst storten, zacht omroeren en op kleine vlam ongeveer 20 minuten gaar laten worden. De uien in boter of maisolie met 1 dessertlepel dillezaad fruiten, een dikke tomatensaus maken en de gierst serveren met een groene salade.

Boekweit
250 gr. hele boekweit, 3 eetlepels zonnebloemolie, 1 theelepel kerry of paprika, 1 theelepel marmite en naar smaak zeezout of selderijzout, fijngeknipte peterselie. Bereiding: de olie verwarmen, de ui met de kerry fruiten met de boekweit goed omroeren, dan met 1 Itr. water en marmite zacht qaar koken en af en toe omroeren. Opdienen met de peterselie en geraspte kaas I Het geheel past bij alle groene salades en is zeer lekker met mierikswortelsaus.

Gort
200 gr. gort (demeter ot lassie). De gewassen gort 24 ruu Iaten weken en in het weekwater laten koken in ongeveer 1 uur. Met gebakken uien of prei en lavaskruiden een pikante bruine jus maken. Dit als afwissling in plaats van aardappelen. Is ook als zoete bereiding met rozijnen, kaneel of gember, bruine rietsuiker of melassestroop een heerlijk gezond nagerecht.

Boekweitgrutten
150 gr. grutten, 1 Itr. water. Strooi roerende de grutten in het kokend water, laat ze gaar worden in ongeveer 20 minuten, af en toe roeren. Opdienen met stroopsaus of gembersaus. 

Gember of stroopsaus
100 gr. boter, 40 gr. bruine basterd suiker, 1 à 2 eetlepels fijngehakte natte gember of 5 eetlepels melassestroop. De boter met de suiker tot crème roeren en dan de gember erdoor.
Stroopsaus: de boter zacht verwarmen en met de stroop tot een saus roeren tesamen met een theelepel venkel.

SAUSEN EN JUS ______________________________________________________

Champignonsaus 
250 gr. champignons, 15 gr, bloem, 50 gr boter, 1 uitje, takje tijm, selderij, 1 theelepel marmite, 1/2 Itr. water. De champignons klein snijden en in 25 gr. boter bruin bakken, de rest van de boter met de bloem fruiten en al roerende de marmitebouillon en de champignons toevoegen met het fijngesnipperde uitje, de tijm en de selderij.

44

Peterseliesaus 50 gr. boter, 50 gr. demeterbloem, 4 dl. water, 1 dl. melk, 1 theelepel marmite en 1 bosje peterselie. De bloem met de boter bruin fruiten en al roerende het water en de melk toevoegen. Van het vuur halen en de fijngeknipte peterselie met de marmite toevoegen.

Paprikasaus
2 eetlepels paprikapoeder, 1 uitje, teentje knoflook, zeezout, 1/2 Itr. water, 50 gr. bloem, 50 gr. boter. Fruit de knoflook en ui met de bloem en paprika in de boter, voeg roerende het vocht toe en laat de saus even doorkoken. Op smaak brengen met marmite en selderijzout.

Bechamelsaus
50 gr. bloem, 50 gr. boter, 1 theelepel tijm, 1 laurierblad, paar blaadjes lavas, takje tijm, 1/2 Itr. melk, 1 eidooier, peterselie. De kruiden ongeveer 20 minuten in de melk laten trekken, zeven en vermengen met de gefruite bloem en boter, de saus even door laten koken, daarna van het vuur en de eidooier toevoegen.

Kaassaus
50 gr. bloem, 50 gr. boter, 1/2 Itr. melk, 1/2 dl. room, 1 eetlepel komijn, 100 gr. kaas, 1 theelepel zeezout. Een saus maken van de bloem, boter en melk, de komijn erdoor roeren, even laten door koken en op smaak brengen met de room en wat zeezout; van het vuur af, de geraspte kaas en het zout erdoor roeren. Warm opdienen.

Povietjus van poeder
25 gr. juspoeder, 50 gr. boter, 1/4 Itr. groentenat, een theelepel marjolijn. De juspoeder aanmaken met het groentenat en even door laten koken, goed kloppend de boter er door doen en tenslotte de marjolijn.

Soyasaus
1 theelepel soya, 2 eetlepels soyameel, 1 uitje, 1 theelepel koriander, 5 eetlepels soyaolie, 1/2 Itr. water met theelepel marmite. De olie verhitten en met het soyameel tot een roux binden, het vocht toevoegen en door laten koken, het uitje fruiten en op smaak brengen met de soya en koriander.

Diasanjus
4 eetlepels diasan, 50 gr. bloem, 1/2 Itr. groentebouillon, 1 theelepel gemalen karwijzaad, 1 dl. melk. De bloem en melk glad roeren, met de groentebouillon tot een gebonden saus koken en vlak voor het opdienen de diasan en kruiden erdoor kloppen.
(Red. Diasan was de merknaam voor een soort dieetmargarine zo rond 1960) 

Zonnebloemolie-jus
2 stangen prei, 2 eetlepels bloem, 1 theelepel zevenkruid, 1 theelepel marmite, 1/4 Itr. bouillon, 2 takjes lavas. De blaadjes lavas afplukken en wassen en met de bloem en prei lichtbruin bakken in de olie. Langzaam de bouillon erdoor roeren en op smaak brengen met de kruiden en selderijzout.

Tomatenjus
250 gr. tomaten of 1 blikje puree, 2 teentjes knoflook, 1 ui, 4 eetlepels zonnebloemolie, 4 eetlepels bloem, 1 theelepel marmite, 1 theelepel tijm; bij verse

45

tomaten 1/4 Itr. en bij puree !; Itr. water en 1 dl. koffiemelk, 2 eetlepels gemalen okkernoten.
Bereiding: de knoflook en ui fruiten in de olie, de noten licht meeroosteren en met de bloem tot een roux binden. Het vers uitgeperste tomatensap of tomatenbouillon erbij roeren, even door laten koken en op smaak afmaken met de marmite, de tijm en een scheut koffiemelk,

Mieriksworteisaus
Per persoon: 1 eetlepel geraspte mierikswortel, 20 gr. boter 20 gr. bloem, 1 dl. melk/water, mespunt tijm. De bloem en mierikswortel fruiten in de boter, het vocht erdoor roeren en zachtjes laten koken tot een gebonden saus. Van het vuur halen en nog wat vers geraspte mierikswortel en de tijm toevoegen. Heerlijk bij boekweit, gierst en rijst.

Notensaus
4 eetlepels maisolie, " eetlepels gemalen okkernoten, 1 uitje 1 theelepel selderijzout , 40 gr. bloem 1/2 ltr marmitebouillon. De ui en bloem fruiten in de olie, het vocht langzaam toevoegen en even door laten koken. Dan de gemalen noten en kruiden toevoegen.

Venkelsaus
6 eetlepels soya olie, 1 verse geraspte venkelknol of 1 eetlepel gemalen venkelzaad, 1/2 ltr. groentebouillon, 2 eetlepels soyameel. Op de bekende wijze een roux van het meel en olie maken, hierin de kool raspen en even door laten koken of het venkelzaad toevoegen. Opdienen bij worteltjes of knolgewassen.

Kerrysaus
1/2 ltr. groentebouillon 6 eetlepels zonnebloemolie, 1 paplepel aryana kerry, 1 ui, 1 teentje knoflook, 50 gr. gerstvitaal. 
De ui en knoflook fruiten in de olie, tot een roux binden met gerstvitaal en goed roerende met de bouillon vermengen. Even door laten koken tot de saus gebonden is en dan de kerry erdoor doen. Zeer smakelijk bij rijst , gierst en boekweitgerechten.
_____________________________________________________________________

CROQUETJES BALLETJES LOEMPIA'S enz.

Havermoutcroquetjes
200 gr. havermout, 100 gr. gemalen kaas, 2 eieren, 1 theelepel gemalen komijn, 1 eetlepel geknipte peterselie, 2 dl. melk, 1 ui of prei, 2 theelepels marmite, paneermeel en selderijzout. Kneed de havermout met de melk, kaas en eieren tot een stevig deeg, voeg er de kruiden en marmite bij, vorm er croquetjes van, rol ze door wat losgeklopt eiwit en paneerrneel en bak ze in hete zonnebloemolie bruin.

Champignon omelette
200 gr. champignons, 50 gr. boter, 1 theelepel aryana kerry, 1 theelepel selderijzout, 4 eieren, 4 eetlepels water, 2 eetlepels peterselie. De schijfjes champignons bakken in 25 gr. boter. Dan klopt u de eieren schuimig met het zout, de kerry en het vocht en giet dit over de champignons. U bakt de

46

omelette met de rest van de boter lichtbruin, keert hem op een deksel om en bakt even de andere kant, daarna garneren met peterselie.

Eierstruif (eierpannenkoek) met kervel
4 dl. melk, 4 eieren, 40 gr. demeterbloem, 40 gr. boter, 1 bos kervel, 1 prei, 1 theelepel gemalen komijn, 1 theelepel marmite, selderijzout naar smaak.
Bereiding: maak een roux van de melk en de boter, roer er de geklopte eieren door, daarna de kruiden, de kervel en het zout. Vet een vuurvaste schotel in, doe het mengsel erin, leg er wat klontjes boter op, strooi er wat paneermeel over en bak de struif in een half uur lichtbruin. Strooi daarna de rest van de kervel erover. 

Kruidengehakt
300 gr. oud brood, groentenat, kervel, dille, bieslook, peterselie, 1 ui, 1 theelepel zevenkruid, selderijzout, 1 ei, soya.
Maal het brood door de tarwemolen, roer er het groentenat doorheen, de kruiden het ei en zout en maak er stevige ballen van. In hete zonnebloemolie mooi bruin bakken of zet u ze in de oven en met vette jus af en toe even bedruipen.

Gevulde eieren
8 gehalveerde eieren, 1 theelepel kerry, 50 gr. boter, 1 uitje, snufje selderijzout, peterselie.
De eieren koken, laten schrikken, pellen en het geel van het wit scheiden door de eiren half door midden te snijden. Het verzamelde geel vermengen met de boter, selderijzout en kerry. Tot een smeuige massa roeren en de heel fijn geknipte peterselie en het gesnipperde uitje erdoor doen. Vul hiermee de witte helften en garneer 'n slaschotel met takjes peterselie, tomaat, komkommer, augurken, wat geraspte peen en zet de eieren in het midden. Spuit er dan een toefje mayonaise of tomatenketchup op.

Aardappelkoekjes
4 grote aardappels, maisolie, 1/2 theelepel zeezout, 1 eetlepel gemalen karwijzaad. Rasp de aardappels rauw met de Bircher rasp, roer er het zout en de kruiden door, maak de maisolie heet en spreid dunne laagjes van het aardappel rasp uit, daarna lichtbruin bakken. 

Aardappel kaaskoekjes
500 gr. gekookte aardappels, 150 gr. geraspte kaas, 1 theelepel selderijzout 1 theelepel gemalen dille, 1 theelepel marmite fijngeknipte peterselie, zonneloemolie.
Zeef de aardappels en vermeng ze met de geraspte kaas, het zout, de kruiden en de opgeloste rnarmite. Bak in de hete olie ronde koekjes ervan en strooi er de gehakte peterselie over.

Roereieren met kruiden
4 eieren, 4I eetlepels melk, 50 gr. boter, zeezout, kervel, bieslook, peterselie lavas, dille, venkel .
Klop de eieren met de melk en het zout, roer er de gewassen en fijngesneden kruiden door, laat de boter smelten en roer het mengsel op het vuur tot het gaat stollen.

47

SLASAUSEN en MAYONAISE voor 4 personen                                                      

Veganisten slasaus zonder eieren
6 lepels zonnebloemolie, 2 eetlepels citroensap, 1 uitje, 2 takjes peterselie, 1 theelepel basielkruid, 1/2 theelepel marmite, 2 gekookte aardappels.
Roer de olie met de ui, kruiden en marmite door elkaar en klop de gezeefde aardappels met een garde goed erdoor, voeg langzaam het citroensap toe en maak er een mooie gladde saus van.

Yoghurt slasaus zonder eieren
6 eetlepels yoghurt, 1 eetlepel citroensap, 2 eetlepels plantenolie (bijvoorbeeld koudgeperste lijnolie), snufje selderijzout, 1 theelepel paprika, geknipte peterselie en bieslook.
De yoghurt met de olie roeren, de kruiden en zout eraan toevoegen en goed kloppend het citroensap.

Noten slasaus
6 eetlepels yoghurt, 3 eetlepels koudgeperste olie, 3 eetlepels gemalen noten of 3 theelepels notenmoes, 1 eetlepel citroensap, 1 cm. mierikswortel (geraspt), 1 theelepel duindoornsap of cevitamsiroop.
De olie en de noten vermengen, daarna goed roerende de yoghurt erdoor kloppen met het citroensap en op smaak brengen met de mierikswortel en duindoornsap, eventueel een snufje zeezout.

Veganisten slasaus
3 dl. marmite bouillon, 1 eetlepel tomatenpuree, 1 eetlepel citroensap, 6 eetlepels boter, 2 gekookte aardappels, 1 theelepel gemalen karwijzaad, snufje selderijzout, uitje.
De boter tot room roeren, de tomatenpuree, citroensap en kruiden erdoor doen en de gezeefde aardappels; tot slot de bouillon erdoor kloppen, tot een mooie gebonden saus is verkregen. Naar smaak wat selderijzout toevoegen.

Plantenboter mayonaise
100 gr. plantaardige boter, 2 eidooiers, 2 eetlepels citroensap, 1 mespunt mosterdpoeder, mespunt zout en iets suiker, 2 eetlepels zonnebloemolie.
De boter tot room roeren, de slaolie erdoor kloppen met de eidooiers en goed roerende het citroensap, kruiden, zout en suiker er door heen mengen.

Olie mayonaise: basisrecept
2 eigelen, 1 lepel citroensap, 1 theelepel mosterd, mespunt zout, 1/2 theelepel rietsuiker, 1 theelepel zevenkruid, 3 dl. olie.
De eidooiers met een garde goed kloppen en langzaam de olie toevoegen, af en toe een paar druppels citroensap erbij en op smaak brengen met de kruiden, zout en suiker. Afwisselen met verse tuinkruiden: bieslook, tijm, dille, dragon, lavas, peterselie, uitjes, tomatenpuree of met groentenat.

Remouladesaus
Het basisrecept, met 2 augurkjes, 2 uitjes, 1 eetlepel kappertjes, peterselie, kerry zevenkruid.

48

Appelmayonaise
3 eetlepels mayonaise basisrecept (voorgaande pagina), 3 eetlepels kwark, 1 zure appel, 1 theelepe zevenkruid of kerry, snufje zeezout en theelepel honing.
De mayonaise met de kwark vermengen, de geraspte appel erdoor roeren en op smaak brengen met de kruiden, zout en honing.

Feestmayonaise
Een theelepel fijngehakte kervel, 2 eetlepels citroensap, snufje zeezout, scheutje soyasaus, 100 gr. gemalen hazelnoot, 1/4 Itr. room.
De noten fijnmalen, de room erdoor roeren en goed kloppend het citroensap, de kruiden en de soyasaus toevoegen. Naar smaak zeezout en misschien wat honing. 

Mieriksmayonaise
3 eetlepels basismayonaise (voorgaande pagina), 1 dl. stijfgeslagen slagroom, 1 eetlepel geraspte mierikswortel en 1 theelepel geraspte ui. Roer alles goed door elkaar maar pas met als laatste de mierikswortel zodat beetje bij beetje deze goed verdeeld wordt toegevoegd. 

Kwarkmayonaise
basisrecept (voorgaande pagina) + 100 gr. kwark, 1 eetlepel melk, 2 eetlepels koudgeperste lijnolie, 2 eetlepels citroensap, 1 theelepel kruidenzeezout van Dr. Vogel (Herbamare).
De kwark, melk en olie goed door elkaar kloppen, dan het citroensap en kruidenzout erdoor roeren.

Kwark notenmayonaise
1/4 Itr. yoghurt, 2 eetlepels kwark, 1/2 sinaasappel, 1/2 citroen, 2 theelepels duindoornsap, 2 eetlepels gemalen okkernoten, 1 theelepel honing, 3 eetlepels maisolie.
De yoghurt en kwark door elkaar roeren, dan goed met de olie vermengen en het uitgeperste sap van sinaasappel, citroen en gemalen noten met de honing erdoor kloppen.

Vruchtenmayonaise
4 eetlepels basiskwarkmayonaise vermengt men met fijngewreven banaan, 1 eetlepel dixap en 2 eetlepels gemalen amandelen.

Eenvoudige mayonaise gekookt
4 eetlepels zonnebloemolie, 20 gr. bloem, 20 gr. boter, 2 dl. water, 2 eidooiers, 1/2 citroen, snufje kruidenzout, snufje kerry, mespunt mosterdzaad.
Verwarm de boter met de bloem goed roerend, voeg het water erbij en laat het even doorkoken tot een gladde saus. Van het vuur af klopt u de eidooiers, het zout, de kerry en mosterd er door, dan de olie en het citroensap en eventueel een uitje en wat peterselie.
.                                                                                                                        .

TOESPIJZEN voor 4 personen

Gort met stroopsaus
1 Itr. water, 250 gr. demeter of lassie gort. De gort een nacht weken en in ongeveer 1 uur koken in het weekwater. 
Stroopsaus: 100 gr. boter, 50 gr. melasse stroop. De boter met de stroop onder voortdurend roeren verwarmen en warm bij de gort opdienen.

49

Yoghurtpudding met citroenschuim
2 citroenen, 2 sinaasappels, 50 gr. rozijnen, 50 gr. krenten, 50 gr. agar-agar, 200 gr. rietsuiker, 1/2 Itr. yoghurt, 2 bananen.
De vruchten uitpersen, de rozijnen en krenten even op laten wellen met de rietsuiker, de agar-agar in heet water oplossen. De yoghurt en vruchten door elkaar roeren en goed roerende de agar-agar er doorheen mengen. In puddingvorm gieten, storten en garneren met citroenschuim.

Citroenschuim
2 eiwitten stijf kloppen met 50 gr. gemalen rietsuiker en goed kloppende het sap van 1 citroen toevoegen.

Vruchtenslaatje met okkernoten en yoghurtcrême 
2 sinaasappels in partjes, 2 appels in kleine stukjes verdelen, 4 schijven ananas in blokjes, 50 gr. geweekte abrikozen, 50 gr. gewelde rozijnen, 1/2 Itr. yoghurt, 50 gr. okkernoten en 2 eetlepels cevitamsiroop.
De vruchten en gemalen noten mengen en vermengen met de uitgelekte yoghurt, gezoet met cevitamsiroop.

Anijsvla
1 Itr. melk, anderhalve eetlepel bloem, 2 eidooiers, 1 vanillestokje, 200 gr. rietsuiker, 2 eetlepels gemalen anijszaad.
De melk koken en de aangemaakte bloem erdoor roeren, de suiker, vanillemerg, anijszaad en eidooiers erdoor kloppen, tot een gebonden via laten koken en garneren met bergjes stijfgeslagen eiwit.

Abrikozentoetje
200 gr. gedroogde abrikozen, 2 dl. water, 100 gr. gemalen rietsuiker, 1 pakje vanillesuiker of vanillemerg, 125 ml slagroom.
Week de abrikozen, maal in de mixer de rietsuiker en de abrikozen met het water en suiker tot moes. Garneren met stijfgeslagen room en waaierwafel.

Kwarkcrême basisrecept
2 eetlepels koudgeperste olie, 200 gr. kwark, 2 theelepels notenmoes of 2 eetlepels vers gemalen noten, 4 eetlepels honing, 4 eetlepels melk.
In de mixer mengen of met garde goed door elkaar kloppen
Toevoegen: 2 sinaasappels of 200 gr. ontpitte kersen of 100 gr. geweekte gedroogde abrikozen of 200 gr. fijngewreven aardbeien of 4 fijngewreven bananen; bestrooien met 4 eetlepels limonel.

Appel-rijst
2 kopjes rijst, 6 kopjes water, 4 appels, 1 theelepel kaneel, 100 gr. gewelde rozijnen, citroenrasp, 4 eetlepels rietsuiker.
De rijst koken en de geraspte appel en rozijnen erdoor roeren, met de suiker en kaneel op smaak brengen.

Kwark rijstsoufflé
200 gr. kwark, kopje rijst, 2 eigelen, 25 gr. boter, 6 eetlepels melk, 2 eetlepels rozijnen, merg van vanillestokje, geraspte citroenschil, 50 gr. gemalen amandelen, 4 eiwitten.

50

De rijst koken en drogen, de boter, suiker, eigeel en vanille schuimig roeren. Daar de melk, rozijnen, noten en kwark door roeren en goed vermengen met de rijst en de 4 stijfgeklopte eiwitten voorzichtig door alles heen scheppen en in een ingevette vuurvaste schotel laten soufleren tot er een mooie lichtbruine korst opzit (ong. 30 minuten).

Ananascrême
3 eigelen, 4 eetlepels gemalen rietsuiker, 4 schijven ananas, 1 dl. ananassap, 50 gr. agar agar.
De agar-agar oplossen in heet water, de suiker met het eigeel schuimig slaan, vermengen met het ananassap en dan de agar-agar erdoor roeren. 3 Eiwitten stijfkloppen en voorzichtig erdoor vermengen, in kleine glazen kommetjes gieten, koud laten worden, storten en garneren met slagroom en noten.

Vruchtengelei
400 gr. verse vruchten in de mixer fijngemaakt, 100 gr. rietsuiker malen en goed vermengen met de vruchtenpuree en 2 eetlepels honing erdoor roeren. Deze gelei serveren bij de vla's, cakes of biscuits.

Gevulde dadels ter garnering bij vruchtensalade
Men neemt mooie grote dadels, snijdt ze half open en garneert ze met een walnoot, een paar rozijnen, 2 amandelen en 1 paranoot.

Gevulde soezen
250 ml. melk, 100 gr. boter, 150 gr. bloem, 4 eieren.
De melk met de boter koken, flink roerende de hele hoeveelheid bloem erin strooien tot het een mooie gladde bal is. Van het vuur af de ongeklopte eieren erdoor doen, stuk voor stuk, en alles tot een glad deeg kloppen. Hiermee een spuitzak vullen. Op het ingevette bakblik hoopjes spuiten, 10 minuten heet bakken, kijken of ze niet te bruin worden en nog 10 minuten gaar laten worden bij lagere temperatuur. Laten bekoelen, aan één kant opensnijden en vullen met gele roomvla, jam of geslagen room, waardoor poedersuiker is geklopt. Serveren bij aardbeien, ananas of bij de koffie.

Hazelnoot kaasplakken
Per persoon 75 gr. belegen kaas, snufje selderijzout en 25 gr. hazelnoten. De kaasplak door een dik papje van bloem, water en selderijzout halen. In de gemalen hazelnoten met wat paneermeel wentelen en in de koekepan snel aan 2 kanten bruin bakken in boter. Warm opdienen.

Bonen-, erwten of linzencroquetten
250 gr. gekookte uitgelekte bonen, 1 dl. bonennat, 15 gr. bloem, 25 gr. boter, 1 ui, teentje knoflook, peterselie en theelepel gemalen bonenkruid of 1 eetlepel vers geknipte bonenkruid, 1 theelepel marmite en naar smaak zeezout. De boter en het bloem verwarmen met het vocht waarin de marmite is opgelost, tot een sausje koken, de gezeefde bonen erdoor roeren en met de kruiden, peterselie, ui en knoflook op smaak brengen. Het mengsel laten bekoelen, croquetjes van vormen en door eiwit en paneermeel halen. In de hete zonnebloemolie mooi bruin bakken. Opdienen op schotel met slablaadjes en versieren met takjes peterselie.

51

Rijstcroquetten - macaroni croquetten
125 gr. gekookte rijst of macaroni, 150 gr. geraspte kaas, 1 theelepel tomatenpuree, 1 theelepel gemalen dillezaad, 150 ml. marmitebouillon, 1 ei, wat zeezout.
Maak op de bekende wijze een roux van boter en bloem, roer er de bouillon en kruiden door, laten doorkoken tot gebonden saus. Roer er de rijst of macaroni, het geklopte ei en de kaas door en maak op smaak af met kruidenzout. Koud laten worden, croquetten van vormen en in de hete soyaolie bruin bakken. De boter in de recepten wordt plantaardige boter mee bedoeld.
.                                                                                                                        .

DAGELIJKSE MASSAGE 
Wie gezond is kan zichzelf masseren en door goede bewegingen lenig en soepel blijven. Voor zwakke of zieke mensen is het zeer goed om 2 of 3 maal per week gemasseerd te worden. Het heeft een herstellende en gezonde werking op de spieren, gewrichten, bindweefsels en alle inwendige organen. De gehele bloedsomloop wordt sterk geprikkeld en de huid en onderhuidse celweefsels worden weer genezen en doorbloed, slakken afgevoerd en opgelost (kruidenthee drinken om de los gekomen afvalstoffen uit te scheiden:
brandnetel, berkenblad, duizendguldenkruid, St. Janskruid).
Tevens voor slecht genezende wonden, rachitis en wervelverkrommingen. Zwakke beendergestellen versterken en het hele organisme wordt er door verlevendigd.

 ZONBESTRALING ZONNEBAD
Heeft een bijzonder sterkende werking. Zij bevordert een betere doorbloeding in alle lichaamsweefsels, vermeerdert de weerstandskrachten van de huid, ademhaling en stofwisseling en wekt nieuwe krachten in ons op, vooral als we geheel naakt zonnebaden. Beginnen met 5 minuten tot aan 40 minuten. Zonnekuren maken ook de spieren sterker, genezen huidziekten, tuberculose, gewrichts en celweefselontstekingen. 

LUCHTBAD Het begint met slapen bij een open raam, dan 's morgens naakt voor het open raam ademoefeningen doen (5 min.); dan een kwartier gymnastische oefeningen in uw eigen ritme en elke ochtend weer eens een andere spiergroep en andere bewegingen. In een week heeft u dan alle delen van het lichaam een beurt gegeven. Elke dag een kwartier een luchtbad, maakt dat de afweerreactie groter wordt en u niet meer zo vlug kou vat. Wij moeten weer leren warme, hete, koude, droge en vochtige lucht te verdragen.

WATERBEHANDELING
Koude of lauwe tot warme baden, douches of begietingen naar Kneipp, Priesnitz of Kühne helpen ons als we reeds ziek zijn geworden. Ook leemwikkels en hooizaadkuren ondersteunen de kuren die we doen, maar deze mogen we alleen op aanwijzingen van een natuurarts doen. Buitengewone resultaten, zelfs voor de ergste ziekten, zijn dan ook het gevolg.

52

BEWEGING
 Elke dag een wandeling van een half uur met een stevig tempo en met diepe ademhaling, mogen we niet vergeten als we werkelijk gezond willen worden en blijven. We zitten veel te veel en daardoor ontstaan stremmingen en op de duur vergroeiingen. Tuinwerk met zo weinig mogelijk kleding aan is ook een goede lichaamsbeweging en als we ons daarna koud afwassen, voelen we ons behagelijk warm en doorbloed. 

DARMSPOELINGEN
Zeer belangrijk bij ziekten als verkoudheid, griep en koorts is de darm volledig te zuiveren. We spoelen dan met 2 Itr. handwarm water, waaraan toegevoegd kamillen of een paar druppels eucalyptusolie, de darm geheel schoon. Daarvoor gebruiken we een lange rubber canule met kraantje voor hoge darmspoelingen. Met diepe ademteugen houden we zolang mogelijk het water in en dit herhalen we twee of driemaal. U zult zien, dat griep en verkoudheid, maar ook pijnen in de buik en opgeblazenheid verdwijnen doordat de afvalstoffen dan verwijderd worden, die vaak de oorzaak zijn van deze ziekten.

55

HOE VERKRIJGEN WIJ OPTIMALE GEZONDHEID?
.                                                            DOOR DE JUISTE VOEDING TE KIEZEN

Elk levend wezen wenst gezond te zijn of bij gebrek aan gezondheid een weg te vinden om die gezondheid te herwinnen. Maar hoe verkrijgen wij deze en daarmee levensvreugde, aktiviteit en lichaamskracht? 
Door de juiste voeding toe te voeren aan onze organen, die niet goed kunnen funktioneren zonder de krachten ons toevloeiend uit de krachtbron, gevormd door het Rijk der Natuur. Alle plantendelen: bladen, stengels, wortels, vruchten en zaden, zijn oorspronkelijk gedacht als voeding voor de natuurlijk levende mens.
Gemakzucht heeft die mens er echter toe gebracht kant en klare levensmiddelen te vervaardigen en te kopen. Deze soort van voeding, voorgekookt, geconserveerd en ingemaakt is de oorzaak van talloze kwalen. Het is de opgave van de huisvrouw, om haar taak als moeder en gezinsverzorgster zo serieus mogelijk te vervullen en zich op de hoogte te stellen van de moderne inzichten op voedingsgebied.
Aan ons dagelijks brood kleeft een der ernstige fouten in de voedingsgewoonten!
Wat is de meest voorkomende ziekte?
Dat is mesotrophie of wel: de halfgezondheid.
Vele mensen zijn niet uitgesproken ziek, maar voelen zich doodmoe, slap, lusteloos, hebben niet een bepaalde kwaal, maar zijn ook niet "fit", niet 100% op krachten.
Dan volgen de meest voorkomende ziekten als: hart en vaatziekten zenuwoverspanning slapeloosheid hoofdpijn/migraine lever en gal/pancreas aandoeningen blaas en nierstoornissen maag en darmziekten rheuma slechte stoelgang vochtophoping vetzucht huidziekten. Wat doen we nu als we ziek zijn? Leren wij hoe anders te leven, de natuur te bestuderen en te benutten bijvoorbeeld door te leren welke kruiden voor deze stoornissen of ziekten zijn gewassen? (kruiden die genezen en niet verdoven!).